Poniżej zostanie opisany 1. filar: instrumenty wsparcia dotyczące warunków życia rodziny. W ramach instrumentów wsparcia dotyczących warunków życia rodziny, przewidziana została pomoc społeczna dla rodzin rolniczych w formie jednorazowego zasiłku celowego. Jego wysokość uzależniona jest od powierzchni użytków rolnych w danym gospodarstwie. W sytuacji, gdy rodzina rolnicza prowadzi gospodarstwo rolne o powierzchni do 5 ha, może otrzymać zasiłek celowy w wysokości 2 tys. zł. Z kolei, gdy wielkość ta przekracza 5 ha, wtedy zasiłek ten wynosi 4 tys. zł. Wysokość tych zasiłków będzie zmniejszona o połowę w przypadku, gdy nie została zawarta umowa ubezpieczenia na co najmniej 50% powierzchni upraw rolnych lub co najmniej połowy liczby zwierząt gospodarskich od przynajmniej jednego z wymienionych ryzyk: suszy, gradu, deszczu nawalnego, ujemnych skutków przezimowania, przymrozków wiosennych, powodzi, huraganu, piorunu, obsunięcia się ziemi lub lawin. Poszkodowani rolnicy mogą składać wnioski o przyznanie takiego wsparcia do gminnego ośrodka pomocy społecznej do 30 września 2010 r.
Przyznawanie takiego zasiłku celowego nie będzie zależało od dochodów uzyskiwanych przez rodzinę rolniczą. O taką pomoc ubiegać się rolnicy, w których gospodarstwach rolnych lub działach specjalnych produkcji rolnej szkody spowodowane przez powódź i inne niekorzystne zjawiska atmosferyczne, oszacowane przez komisje powołane przez wojewodów, wyniosą średnio powyżej 30% średniej rocznej produkcji rolnej. Średnia ta liczona jest w stosunku do produkcji z 3 lat poprzedzających rok, w którym wystąpiły szkody albo z 3 lat w okresie pięcioletnim poprzedzającym rok w którym wystąpiły szkody z pominięciem roku o najwyższej i najniższej produkcji rolnej.
Inną formą pomocy są bezzwrotne zasiłki celowe dla gospodarstw domowych, w tym dla rodzin rolników, poszkodowanych w wyniku powodzi. Są one udzielane w wysokości:
– do 6 tys. zł – każda rodzina lub osoba samotna,
– do 20 tys. zł – na remont budynków mieszkalnych – po uzyskaniu zaświadczenia od wójta,
– do 100 tys. zł – na remont budynków mieszkalnych – po wycenie rzeczoznawcy.
Pomoc wypłacana jest przez gminne lub miejskie ośrodki pomocy społecznej.
Ponadto, rodzina rolnicza może także otrzymać jednorazowe świadczenie pieniężne dla dzieci i uczniów w wysokości tysiąca zł. Jest to tzw. zasiłek powodziowy na dziecko lub ucznia, który w roku szkolnym 2009/2010 realizuje roczne obowiązkowe przygotowanie przedszkolne, obowiązek szkolny lub obowiązek nauki w każdym typie szkoły. Świadczenie jest wypłacane tym dzieciom i uczniom, których rodziny zostały zakwalifikowane do otrzymania bezzwrotnego zasiłku celowego w kwocie do 6 tys. zł.
Aby otrzymać tego rodzaju świadczenia rodzic lub pełnoletni uczeń musi zgłosić się do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka lub ucznia. Rodziny nie są zobowiązane do przedkładania dodatkowych informacji oraz zaświadczeń w celu otrzymania tego świadczenia. Otrzymanie zasiłku powodziowego nie eliminuje możliwości ubiegania się o pomoc w formie dofinansowania zakupu podręczników z programu "Wyprawka szkolna".
Rolnicy, którzy prowadzą gospodarstwa rolne o powierzchni powyżej 2 ha oraz ich domowników, którzy zostali poszkodowani w wyniku powodzi mogą zostać zatrudnieni przy robotach publicznych. Kieruje na nie starosta do organizatora robót publicznych. Tego typu zatrudnienie może być kontynuowane przez okres 12 miesięcy, ale nie dłużej niż do 31 grudnia 2011 r. Zainteresowani rolnicy powinni się zgłosić do powiatowego urzędu pracy. Rolnicy, którzy podlegali ubezpieczeniu społecznemu rolników mogą podlegać nadal temu ubezpieczeniu w okresie zatrudnienia przy wykonywaniu robót publicznych, jeżeli złożą w KRUS oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia.
W ramach programu dostarczania żywności dla najuboższej ludności Unii Europejskiej uprawnione organizacje charytatywne tj. Federacja Polskich Banków Żywności, Caritas Polska, Polski Czerwony Krzyż oraz Polski Komitet Pomocy Społecznej dystrybuują dla najbardziej potrzebujących gotowe artykuły spożywcze w postaci mąki, makaronu, płatków kukurydzianych, musli, kaszy jęczmiennej, mleka UHT, serów żółtych i topionych, cukru oraz dżemu. Instytucją odpowiedzialną za realizację pomocy żywnościowej, polegającą na dostarczaniu artykułów żywnościowych pochodzących z przetworzenia towarów udostępnionych z zapasów interwencyjnych państw UE lub z zakupów rynkowych, jest Agencja Rynku Rolnego.
Należy również wspomnieć, iż wprowadzona została zmiana zasad liczenia dochodu z gospodarstwa rolnego dotkniętego klęską powodzi, jeżeli zniszczeniu uległo co najmniej 30% powierzchni tego gospodarstwa. Instrument obowiązuje do 31 grudnia 2011 r.. Mianowicie rolnicy, którzy zostali dotknięci klęską powodzi nie wliczają powierzchni, która uległa zalaniu do dochodu z gospodarstwa. Jest to ważne dla osób, które będą ubiegać się o prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej albo prawo do świadczeń rodzinnych. Pomocy finansowej uzyskanej w związku z powodzią nie wlicza się do dochodu, przy ubieganiu się o uzyskanie świadczeń o charakterze socjalnym, ulg, dodatków i zwolnień, w tym z zakresu pomocy społecznej, świadczeń rodzinnych, dodatków mieszkaniowych, stypendiów i pomocy materialnej dla uczniów i studentów.
