Prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem
Zgodnie z normą art. 113 § 1 Ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej zwanej k.r.o.) niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów. Kontakty te obejmują w szczególności:
1. przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu),
2. bezpośrednie porozumiewanie się,
3. utrzymywanie korespondencji,
4. korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.
Jak zauważa Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 września 2004 roku (sygn. akt IV CK 615/03), osobista styczność z dzieckiem nie jest atrybutem władzy rodzicielskiej i prawo do tego mają rodzice nawet wtedy, gdy władzy rodzicielskiej zostali pozbawieni. Realizacja osobistej styczności z dzieckiem może następować w różnej formie, również poprzez określenie terminów i sposobu spotkań.
Ograniczenie utrzymywania kontaktów z dzieckiem
Sąd opiekuńczy może ograniczyć utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem tylko wtedy, gdy wymaga tego dobro dziecka. Sąd może w szczególności:
1. zakazać spotykania się z dzieckiem;
2. zakazać zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu;
3. zezwolić na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd;
4. ograniczyć kontakty do określonych sposobów porozumiewania się na odległość;
5. zakazać porozumiewania się na odległość.
Zakaz utrzymywania kontaktów z dzieckiem
Jeżeli utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem poważnie zagraża dobru dziecka lub je narusza, sąd zakaże ich utrzymywania. Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 8 listopada 2000 roku (sygn. akt I CKN 1115/00), przesłanką zakazania rodzicom osobistej styczności z dzieckiem jest jego dobro, które należy rozumieć szeroko. Dobru dziecka nie służy zerwanie osobistej styczności z rodzicami, nawet wtedy gdy nie wykonują oni władzy rodzicielskiej lub zachodzą podstawy do pozbawienia ich jej wykonywania (art. 111 § 1 k.r.o.). Ze względu na charakter prawa do osobistej styczności z dzieckiem odebranie rodzicom tego prawa może być orzeczone wyjątkowo, np. gdy utrzymywanie osobistych kontaktów rodziców z dzieckiem zagraża jego życiu, zdrowiu, bezpieczeństwu bądź wpływa demoralizująco na dziecko.
Zobowiązanie rodziców przez sąd opiekuńczy do określonego postępowania
Sąd opiekuńczy, orzekając w sprawie kontaktów z dzieckiem, może także zobowiązać rodziców do określonego postępowania, w szczególności skierować ich do placówek lub specjalistów zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń.
Zmiana postanowienia sądu w sprawie kontaktów z dzieckiem
Orzeczenie sądu ograniczające bądź pozbawiające rodziców prawa utrzymywania kontaktów z dzieckiem nie ma charakteru ostatecznego. Prawo rodzinne dopuszcza bowiem zmianę przez sąd rozstrzygnięcia zapadłego w tej sprawie, jeżeli wymaga tego dobro dziecka.
Podstawa prawna:
Art. 113, art. 113 (2), art. 113 (3), art. 113 (4), art. 113 (5) Ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy.
