Długi małżonka
Przepisy prawa rodzinnego i opiekuńczego stanowią, że jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków. Takiej możliwości nie ma jednak w sytuacji, gdy małżonek zaciągnął dług bez zgody drugiego małżonka albo zobowiązanie jednego z małżonków nie wynika z czynności prawnej. W takim bowiem przypadku wierzyciel może żądać zaspokojenia tylko z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i pokrewnych, a jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa. To samo dotyczy wierzytelności powstałej przed zaistnieniem wspólności lub dotyczącej majątku osobistego jednego z małżonków. Dodatkowo należy pamiętać, że wierzyciel małżonka nie może też w czasie trwania wspólności ustawowej żądać zaspokojenia z udziału, który w razie ustania wspólności przypadnie temu małżonkowi w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.
Żądanie rozdzielności majątkowej przez wierzyciela
Wierzyciel małżonka, który zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego, ma prawo żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. Jest to jednak możliwe jedynie w sytuacji, gdy posiada tytuł wykonawczy przeciwko temu małżonkowi oraz uprawdopodobni, że zaspokojenie tej wierzytelności wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków. Należy pamiętać, że nie musi on tego faktu udowadniać, wystarczy sam fakt uprawdopodobnienia, a więc uzasadnienie przypuszczenia, że podział taki jest konieczny. W tym celu może on posługiwać się środkami właściwymi dla zwykłego postępowania dowodowego, np. dokumentami, zeznaniami świadków lub opiniami biegłych, ale też środkami nieuznawanymi przez przepisy prawa za dowody, np. pisemne oświadczenia osób trzecich.
Sprawa o ustanowienie rozdzielności majątkowej
Sprawy o ustanowienie rozdzielności majątkowej rozpoznaje sąd rejonowy w postępowaniu procesowym, stosując przepisy o postępowaniu odrębnym w sprawach małżeńskich. Wierzyciel powinien złożyć pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej w sądzie ostatniego wspólnego miejsca zamieszkania małżonków. Rozdzielność powstaje z dniem oznaczonym w wyroku sądu. Najczęściej jest to data między wytoczeniem powództwa a wydaniem wyroku. Po ustanowieniu rozdzielności majątkowej małżonków wierzyciel ma możliwość prowadzenia egzekucji z całego majątku osobistego dłużnika, a więc również i do tej części, która dawniej wchodziła do majątku wspólnego małżonków.
Powrót do wspólności majątkowej
W sytuacji, gdy rozdzielność majątkowa została ustanowiona na żądanie wierzyciela, małżonkowie mogą zawrzeć umowę majątkową małżeńską albo po dokonaniu podziału majątku wspólnego albo po uzyskaniu przez wierzyciela zabezpieczenia, albo też zaspokojenia wierzytelności. Jest to również możliwe po upływie trzech lat od ustanowienia rozdzielności.
