Niezgodne z prawem zwolnienie z pracy
Pracownik, którego pracodawca naruszył przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, ma możliwość obrony swoich praw przed sądem pracy i między innymi domagania się przywrócenia do pracy. Niezgodne z prawem zwolnienie z pracy następuje w sytuacji niezachowania przez pracodawcę odpowiednich terminów oraz formy wypowiedzenia. Mamy z nim do czynienia także wtedy, gdy nastąpiło naruszenie przepisów dotyczących pracowników objętych szczególną ochroną przed wypowiedzeniem, tj. pracowników, którym brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, pracownic w okresie ciąży lub pracowników korzystających z urlopu macierzyńskiego. Niezgodne z prawem zwolnienie występuje również w razie nieprawidłowego poinformowanie pracownika o przysługujących mu środkach prawnych w przypadku wypowiedzenia. Taka sytuacja może mieć miejsce także jeżeli nastąpiło niezgodne z prawem rozwiązanie umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia.
Bezprawne wypowiedzenie umowy na czas nieokreślony
W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nie określony było nieuzasadnione lub naruszało przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, a umowa uległa już rozwiązaniu, pracownik ma prawo wnieść pozew do sądu domagając się przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach. W tym przypadku może się również domagać odszkodowania. Wybór odpowiedniego żądania pozostawiony jest do wyboru pracownika, który może w toku postępowania sądowego zmienić swoje roszczenie. Należy pamiętać, że sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika odnośnie przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe. W takim przypadku zasądzane jest odszkodowanie. Co istotne, takie ograniczenie nie dotyczy pracowników, którym brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeśli okres zatrudnienia umożliwia im uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku, pracownic w ciąży lub korzystających z urlopu macierzyńskiego oraz pracowników korzystających ze szczególnej ochrony stosunku pracy na podstawie przepisów szczególnych. Sąd może nie uwzględnić żądań także i tych osób ale tylko w sytuacji, gdy przywrócenie do pracy jest niemożliwe z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Pracownik, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy ma prawo do wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 2 miesiące. Jeżeli okres wypowiedzenia wynosił 3 miesiące wówczas płaca przysługuje nie więcej niż za 1 miesiąc. W sytuacji, gdy umowę o pracę rozwiązano z pracownikiem, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, z pracownicą w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, wynagrodzenie przysługuje za cały czas pozostawania bez pracy. Dotyczy to również pracownika-ojca wychowującego dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego oraz pracownika korzystającego ze szczególnej ochrony stosunku pracy na podstawie przepisów szczególnych.
Bezprawne zwolnienie osoby zatrudnionej na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy
Generalnie osobom zatrudnionym na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy, z którymi nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy w drodze wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu takich umów stosunku pracy, przysługuje wyłącznie odszkodowanie. Należy jednak pamiętać, że niektóre grupy osób mogą i w tym przypadku wystąpić z żądaniem przywrócenia do pracy. Takie prawo mają pracownice w okresie ciąży lub w okresie urlopu macierzyńskiego, pracownicy-ojcowie wychowujący dzieci w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego oraz pracownicy w okresie korzystania z ochrony stosunku pracy na podstawie przepisów ustawy o związkach zawodowych.
Niezgodne z prawem rozwiązanie umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia
Roszczenie o przywrócenie do pracy przysługuje także pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie. Jeżeli pracownik został przywrócony do pracy, wówczas przysługuje mu pensja za czas pozostawania bez pracy, jednak nie więcej niż za 3 miesiące i nie mniej niż za 1 miesiąc. I w takim przypadku pracownicy podlegający szczególnej ochronie mają prawo do wynagrodzenia za cały czas pozostawania bez zatrudnienia.
Na jakich warunkach następuje przywrócenie do pracy?
Zgodnie z orzecznictwem sądów przywrócenie do pracy następuje na warunkach istniejących w chwili rozwiązania umowy a więc polega na dopuszczeniu pracownika do wykonywania czynności należących do jego obowiązków przed rozwiązaniem, czy wygaśnięciem umowy o pracę, za wynagrodzeniem zgodnym z obowiązującym u tego pracodawcy regulaminem. Pracodawca nie ma jednak obowiązku ponownego określania warunków zatrudnienia, takich jak wynagrodzenie, czy też zapoznawania pracownika z regulaminem pracy.
Pracownik ma obowiązek zgłosić gotowość do podjęcia pracy
Bardzo ważne jest to, że pracownik ma obowiązek, w ciągu 7 dni od orzeczenia przed sąd przywrócenia do pracy, zgłosić swoją gotowość do niezwłocznego jej podjęcia, chyba, że przekroczenie tego terminu wynika z przyczyn niezależnych od niego. Dniem przywrócenia do pracy jest dzień, w którym orzeczenie sądu stało się prawomocne. Zgłoszenie gotowości do podjęcia zatrudnienia nie wymaga zachowania szczególnej formy. Może więc być ono dokonane przez każde zachowanie objawiające w dostateczny sposób zamiar kontynuowania stosunku pracy, w szczególności przez faktyczne podjęcie i wykonywanie pracy na stanowisku, na które pracownik został przywrócony wyrokiem sądu. Jeżeli pracownik nie dokona tej czynności w w/w terminie wówczas pracodawca może odmówić jego ponownego zatrudnienia. Osoba, która przed przywróceniem do pracy podjęła zatrudnienie u innego pracodawcy, może bez wypowiedzenia, za trzydniowym uprzedzeniem, rozwiązać umowę o pracę z tym pracodawcą w ciągu 7 dni od przywrócenia do pracy. Rozwiązanie umowy w tym trybie pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa wiążą z rozwiązaniem umowy o pracę przez pracodawcę za wypowiedzeniem.
