Wstępne badania lekarskie
Badaniom wstępnym podlegają osoby przyjmowane do pracy, pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowisko albo pracownicy przenoszeni na stanowisko pracy, na którym występują czynniki szkodliwe lub warunki uciążliwe dla zdrowia. Z badań wstępnych zwolnieni są pracownicy, którzy przyjmowani są u pracodawcy ponownie na to samo stanowisko pracy lub na stanowisko pracy o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.Badania okresowe
Badania okresowe muszą przeprowadzać wszyscy pracownicy. Częstotliwość ich przeprowadzania zależy od stanu zdrowia danej osoby oraz warunków pracy charakterystycznych dla zajmowanego stanowiska pracy. Pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażających na działanie szkodliwych substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających jest zobowiązany zapewnić pracownikom okresowe badania lekarskie także po zakończeniu pracy w tych warunkach. Obowiązek ten występuje również po rozwiązaniu umowy w przypadku, gdy były pracownik zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.
Badania kontrolne
Badania kontrolne przeprowadza się w przypadku niezdolności pracownika do pracy trwającej dłużej niż 30 dni. Niezdolność do pracy musi być spowodowana chorobą. Takie badania mają na celu sprawdzenie, czy pracownik po przebytej chorobie jest zdolny do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.
Skierowanie na badania
Obowiązek skierowania pracownika na badania wstępne, okresowe oraz kontrolne ciąży na pracodawcy. Skierowanie na badania lekarskie w szczególności powinno zawierać:
– szczegółowe określenie rodzaju badania, które ma być wykonane,
– określenie stanowiska pracy, na jakim pracownik ma być zatrudniony – w przypadku osób przyjmowanych do pracy lub pracowników przenoszonych na inne stanowisko,
– określenie stanowiska pracy na jakim pracownik jest zatrudniony – w przypadku pracowników zatrudnionych,
– informację o czynnikach szkodliwych dla zdrowia oraz warunkach uciążliwych, jakie towarzyszą pracy na wykonywanym stanowisku.
W przypadku kierowania na badania lekarskie pracownika rozpoczynającego pracę bądź pracującego na stanowisku z wykorzystaniem komputera, w skierowaniu trzeba ten czynnik ująć jako główne ryzyko zawodowe. Warto pamiętać, że zgodnie z przepisami takim pracownikiem jest każda osoba zatrudniona przez pracodawcę, w tym praktykant i stażysta, użytkujący w czasie pracy monitor ekranowy, co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy. W przypadku, gdy pracownik lub pracodawca nie zgadzają się z treścią wydanego zaświadczenia mogą oni wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie ponownego badania. Należy to zrobić w terminie 7 dni od dnia wydania zaświadczenia, za pośrednictwem lekarza, który wydał to zaświadczenie. Takie badanie powinno być przeprowadzone w terminie 14 dni od dnia złożenia tego wniosku. Wydane w takiej sytuacji ponowne orzeczenie lekarskie jest ostateczne.
Koszty badań ponosi pracodawca
Wszystkie wskazane badania przeprowadzane są na wyłączny koszt pracodawcy. Pracodawca pokrywa również inne koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki pracy, np. w przypadku pracy w warunkach szkodliwych. Za czas przeprowadzania badań pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia a dokument stwierdzający odbycie badań załączany jest do akt osobowych pracownika. W razie konieczności przejazdu na badania do innej miejscowości ma on także prawo do zwrotu kosztów przejazdu, na zasadach obowiązujących przy podróżach służbowych.
Odpowiedzialność pracodawcy i pracownika
Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika, który nie posiada aktualnego orzeczenia lekarskiego mówiącego o braku przeciwwskazań do pracy na konkretnym stanowisku. To samo dotyczy badań okresowych i kontrolnych. W przeciwnym wypadku pracodawca narusza przepisy dotyczące zasad bezpieczeństwa i higieny pracy i tym samym podlega karze grzywny od 1.000,-zł do 30.000,-zł. Z kolei pracownik jest zobowiązany poddać się wstępnym, okresowym i kontrolnym badaniom oraz innym zleconym badaniom lekarskim. Ciąży na nim również obowiązek stosowania się do wskazań lekarskich. Odmowa poddania się badaniom równoznaczna jest z naruszeniem podstawowych obowiązków pracowniczych i może stanowić podstawę do wypowiedzenia umowy o pracę.
