Przepisy dotyczące zwolnień lekarskich i związanych z tym dalszych kwestii znajdują się w Ustawie z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2010r., Nr 77, poz.512 ze zm.), Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. z 1996r. Nr 60, poz. 281 ze zm.) a także w Ustawie z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1974r., Nr 24, poz. 141 ze zm.).
Zwolnienie lekarskie
Zwolnienie lekarskie może wystawić lekarz rodzinny i lekarz specjalista. Kobieta w ciąży może otrzymać zwolnienie od ginekologa lub innego specjalisty ale tylko w przypadku stwierdzenia choroby lub zagrożenia ciąży. Sama ciąża nie upoważnia bowiem do korzystania ze zwolnienia lekarskiego. W tym czasie pracownik ma prawo do wynagrodzenia chorobowego przez 182 dni w roku. Jeżeli jego niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży termin ten ulega wydłużeniu do 270 dni. Do zwolnienia lekarskiego wliczane są dni wolne od pracy, niedziele i święta. Za czas niezdolności do pracy z powodu choroby trwającej łącznie do 33 dni w roku kalendarzowym pracownik dostaje wynagrodzenie od pracodawcy. Od 34 dnia choroby zasiłek chorobowy wypłacany jest przez ZUS. W odniesieniu do pracowników po 50 roku życia pracodawca wypłaca wynagrodzenie chorobowe za czas niezdolności do pracy łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego. Od 15 dnia niezdolności do pracy pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy.
Należy powiadomić pracodawcę
Podstawowym obowiązkiem pracownika przebywającego na zwolnieniu lekarskim jest powiadomienie o tym fakcie pracodawcy. Należy to zrobić najszybciej, nie później jednak, niż w drugim dniu nieobecności w pracy. Jeżeli regulamin pracy obowiązujący w firmie nie określa sposobu zawiadamiania o przyczynie nieobecności, o chorobie można powiadomić telefonicznie, mailem, faksem lub przez inną osobę. Niedotrzymanie tego terminu może być usprawiedliwione jedynie wyjątkowymi okolicznościami, np. obłożną chorobą pracownika połączoną z brakiem lub nieobecnością domowników albo też innym zdarzeniem losowym. Zwolnienie lekarskie trzeba dostarczyć do pracodawcy najpóźniej w ciągu 7 dni od daty jego wystawienia. Można zrobić to listownie lub przez kuriera. Termin 7 dni obejmuje nie tylko dni robocze, ale również soboty, niedziele i święta. Niedopełnienie tego obowiązku powoduje obniżenie o 25% wysokości zasiłku chorobowego przysługującego za okres od 8 dnia orzeczonej niezdolności do pracy do dnia dostarczenia zaświadczenia lekarskiego, chyba że niedostarczenie zaświadczenia nastąpiło z przyczyn niezależnych od ubezpieczonego. Termin 7 dni obejmuje nie tylko dni robocze, ale również soboty, niedziele i święta.
Kontrola ZUS
Należy pamiętać, że ZUS może dokonywać kontroli zwolnień lekarskich. Osoby kontrolowane są typowane losowo, za pomocą systemu komputerowego. W przypadku, gdy dana osoba pobiera wynagrodzenie chorobowe kontrola może być przeprowadzona na wniosek pracodawcy. Badanie kontrolne przeprowadza lekarz orzecznik. Może ono odbywać się w wyznaczonym miejscu (zazwyczaj w siedzibie ZUS) lub w miejscu pobytu chorego. Jeżeli po analizie dokumentacji medycznej i po przeprowadzeniu badania pracownika lekarz orzecznik określi wcześniejszą datę ustania niezdolności do pracy niż orzeczona w zaświadczeniu lekarskim, za okres od tej daty zaświadczenie lekarskie traci ważność. W takiej sytuacji wystawia on zaświadczenie o zdolności do pracy. Jeżeli kontrola potwierdzi, ze w czasie zwolnienia lekarskiego pracownik podjął zatrudnienie lub inną pracę zarobkową lub zwolnienie lekarskie zostało przez niego wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem, wtedy traci on prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. Oczywiście może to też być przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę z winy pracownika.
Zwolnienie lekarskie a wypowiedzenie umowy o pracę
Podczas trwania zwolnienia lekarskiego nie można pracownikowi wypowiedzieć umowy o pracę. Jest to jednak ograniczone określonymi terminami, zależnymi od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy. W przypadku, gdy zatrudnienie trwa krócej niż 6 miesięcy a niezdolność do pracy nie powstała wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, zakaz wypowiadania umowy o pracę wynosi 3 miesiące. Jeżeli staż pracownika jest dłuższy, okres ochronny wynosi 272 dni, natomiast w przypadku gruźlicy ulega wydłużeniu do 360 dni. Wyjątek stanowi upadłość lub likwidacja pracodawcy. W razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy można bowiem wypowiedzieć pracownikowi umowę o pracę w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności z powodu choroby.
