Sprawa „janosikowego”
„Janosikowe” to obowiązkowa wpłata do budżetu państwa, którą płacą najbogatsze gminy, powiaty i miasta na prawach powiatu z przeznaczeniem na część równoważącą subwencji ogólnej" dla gmin i powiatów. Obowiązek ten obejmuje gminy, w których dochody podatkowe są większe niż 150% średniej dochodów podatkowych dla wszystkich gmin, a także powiaty, w których dochody te przekraczają 110% średniej we wszystkich powiatach. Rada Miasta Stołecznego Warszawy oraz Rada Miasta Krakowa zarzucały niektórym przepisom ustawy z dnia 13 listopada 2003r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, na podstawie których ustala się krąg podmiotów zobowiązanych do wpłat wyrównawczych , a także przepisom określającym zasady podziału części równoważącej subwencji ogólnej dla gmin i powiatów, niespełnianie standardów konstytucyjnych.
Wyrok TK
W wyroku Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zasadnicze regulacje przedmiotowej ustawy, mimo pewnej wadliwości, pozostają w zgodzie z konstytucją oraz Europejską Kartą Samorządu Lokalnego, sporządzoną w Strasburgu dnia 15 października 1985r. Zdaniem Trybunału przepisy, które służą określeniu gmin i powiatów zobowiązanych do wpłat, jak i przepisy określające beneficjentów tych wpłat nie naruszają zasady adekwatności podziału dochodów między państwo a samorząd terytorialny, czyli art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji, stanowiącej istotę samodzielności finansowej jednostek samorządu terytorialnego. Sam bowiem fakt, że dochody jednostek samorządu terytorialnego nie są wystarczające, aby najlepiej realizować wszystkie zadania publiczne, nie może przesądzać o naruszeniu konstytucji. Jak podkreślali sędziowie, Trybunał Konstytucyjny nie jest kompetentny do kontroli trafności decyzji dotyczących ustalania podziału dochodów między państwo a samorząd terytorialny. Mimo tego, iż przyjęte przez ustawodawcę kryteria nie odzwierciedlają w pełni potencjału dochodowego jednostek samorządu zobowiązanych do wpłat wyrównawczych i tych, które są beneficjentami części równoważącej subwencji ogólnej, uznano iż nie ma podstaw do uznania za niezgodne z konstytucją przepisów, na podstawie których ustala się krąg podmiotów zobowiązanych do wpłat wyrównawczych (i ich wysokość), a także przepisów określających zasady rozdysponowywania części równoważącej subwencji ogólnej dla gmin i powiatów. Zdaniem Trybunału jedynie art. 36 ust. 4 pkt 1 ustawy o dochodach, regulujący sposób dysponowania między innymi niewykorzystanymi środkami uzyskanymi z wpłat na część równoważącą subwencji ogólnej, jest niezgodny z zasadą wyłączności ustawy w zakresie określania źródeł dochodów jednostek samorządu terytorialnego, czyli art. 167 ust. 3 Konstytucji. Upoważnienie ministra właściwego do spraw finansów publicznych do dysponowania wspomnianymi środkami, bez wskazania jakichkolwiek kryteriów w oparciu, o które podział środków następuje nie spełnia bowiem wymagań art. 163 Konstytucji.
