Zatrzymanie prawa jazdy jest możliwe na podstawie przepisów Ustawy z dnia 20 czerwca 1997r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005r., Nr 108, poz.908 ze zm.).
Policjant zatrzyma prawo jazdy za pokwitowaniem, w razie:
- uzasadnionego podejrzenia, że kierujący pojazdem znajduje się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu,
- stwierdzenia zniszczenia prawa jazdy w stopniu powodującym jego nieczytelność,
- podejrzenia podrobienia lub przerobienia prawa jazdy,
- gdy upłynął termin ważności prawa jazdy,
- gdy wobec kierującego pojazdem wydane zostało postanowienie lub decyzja o zatrzymaniu prawa jazdy,
- gdy wobec kierującego pojazdem orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów lub wydano decyzję o cofnięciu prawa jazdy,
- przekroczenia przez kierującego pojazdem liczby 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego,
- przekroczenia przez kierującego pojazdem, w okresie 1 roku od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy, liczby 20 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego.
Ponadto funkcjonariusz policji może zatrzymać prawo jazdy w razie uzasadnionego podejrzenia, że kierowca popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za które może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów.
Pokwitowanie za zatrzymanie prawa jazdy w sytuacji stwierdzenia jego zniszczenia, podejrzenia podrobienia lub przerobienia, upływu terminu ważności a także podejrzenia przestępstwa lub wykroczenia, za które może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów, uprawnia do kierowania pojazdem jeszcze w ciągu 7 dni. Zatrzymane prawo jazdy, z wyjątkiem przypadku podejrzenia jego podrobienia lub przerobienia, policja przekazuje niezwłocznie, według właściwości, sądowi, prokuratorowi lub staroście. Powinno to nastąpić w ciągu 7 dni od zatrzymania dokumentu. W razie przeprowadzenia badania krwi lub moczu dla oceny trzeźwości lub zawartości środka działającego podobnie do alkoholu, prawo jazdy przekazuje się wraz z wynikiem tego badania. Jeżeli jednak wynik tego badania nie został uzyskany w ciągu 30 dni od dnia zatrzymania prawa jazdy, należy niezwłocznie zwrócić je właścicielowi.
W sytuacji gdy dokument został zatrzymane na podstawie uzasadnionego podejrzenia, że kierujący pojazdem znajduje się w stanie nietrzeźwości albo popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za które może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów, prokurator lub sąd wydaje postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy.
Termin na wydanie postanowienia wynosi 14 dni od otrzymania prawa jazdy. O wydaniu takiego postanowienia zawiadamia się właściwego starostę. Na postanowienie o zatrzymaniu prawa jazdy służy zażalenie.
W przypadku gdy upłynął termin ważności prawa jazdy lub kierujący pojazdem przekroczył limit 24 punktów karnych decyzje o zatrzymaniu prawa jazdy wydaje starosta.
Decyzję o cofnięciu prawa jazdy wydaje starosta również w przypadku:
– stwierdzenia na podstawie orzeczenia lekarskiego istnienia przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem (w tym również negatywnego wyniku badania psychologicznego, na które kierowany jest kierowca po przekroczeniu limitu 24 punktów karnych),
– utraty przez kierowcę kwalifikacji, co stwierdza się na podstawie wyniku egzaminu państwowego,
– niepoddania się:
a) kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji po przekroczeniu 24 punktów karnych,
b) badaniu lekarskiemu w przypadku zastrzeżenia co do stanu zdrowia kierowcy, który uczestniczył w wypadku ze skutkiem śmiertelnym lub kierował pojazdem pod wpływem alkoholu,
c) badaniu psychologicznemu, jeżeli kierujący był sprawcą wypadku, w którym jest zabity lub ranny, kierował pojazdem w stanie nietrzeźwości lub przekroczył limit punktów karnych.
W tym przypadku zwrot zatrzymanego prawa jazdy następuje po ustaniu przyczyny zatrzymania. W tym celu należy złożyć wniosek o przywrócenie prawa jazdy a ponadto przedstawić aktualne zaświadczenie lekarskie, wystawione przez lekarza uprawnionego do badań kierowców, zaświadczenia o pozytywnym wyniku z egzaminu sprawdzającego kwalifikacje (jeżeli była taka konieczność) oraz dowód osobisty.
Inną możliwością utraty prawa jazdy przez kierowcę jest środek karny, w postaci zakazu prowadzenia pojazdów, wydany przez sąd.
Z orzeczeniem zakazu wiąże się bezpośrednio obowiązek zwrotu prawa jazdy. Po pierwsze, sąd może (ale nie musi) orzec zakaz prowadzenia pojazdów, jeżeli osoba uczestnicząca w ruchu została skazana za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji. Dotyczy to spowodowania wypadku drogowego lub katastrofy w komunikacji albo sprowadzenia jej bezpośredniego niebezpieczeństwa, prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego. Prawo jazdy zostanie odebrane kierowcy, jeżeli popełniając przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia. Jeśli w wyniku takiego zdarzenia osoba poniosła śmierć lub ciężki uszczerbek na zdrowiu, kierowca zostanie pozbawiony prawa jazdy na zawsze. Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na zawsze także w razie ponownego skazania osoby prowadzącej pojazd w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub ucieczki z miejsca zdarzenia. Zakazem mogą być objęte wszystkie pojazdy lub poszczególne ich rodzaje. Naruszenie zakazu prowadzenia pojazdów stanowi przestępstwo. Zakaz orzeka się na okres od roku do 10 lat bądź dożywotnio.
