Przesłanki ważności
W myśl przepisu art. 949 § 1 k.c. testament jest ważny i skuteczny, jeżeli został:
1) sporządzony własnoręcznym pismem,
2) opatrzony datą,
3) opatrzony podpisem.
Według art. 949 § 2 k.c. brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.
Własnoręczne pismo
Testament musi zostać napisany własnoręcznie przez testatora (osobę sporządzającą własny testament). Warunek ten dotyczy całości testamentu. Omawiany wymóg służy zapewnieniu autentyczności testamentu oraz umożliwieniu testatorowi swobodnego rozrządzenia majątkiem. W przypadku gdy testator jest inwalidą, może napisać testament np. nogą, gdyż takie pismo zachowuje indywidualne cechy piszącego (por. E. Skowrońska-Bocian, Prawo spadkowe, Warszawa 2009, wyd. 6 s. 88).
Niedopuszczalne jest sporządzenie testamentu holograficznego w szczególności na komputerze czy maszynie do pisania, gdyż przepis jednoznacznie wskazuje, że warunkiem ważności testamentu holograficznego jest własnoręczne pismo. Sporządzenie testamentu holograficznego na maszynie do pisania czy komputerze jest niezgodne z celem unormowania.
Data
W literaturze podniesiono, że umieszczenie w testamencie daty jego sporządzenia służy realizacji dwóch celów. Chodzi o ustalenie zdolności testowania w chwili sporządzenia testamentu oraz kolejności kilku sporządzonych testamentów. Podanie daty w sposób opisowy jest dopuszczalne, jeżeli pozwala na wskazanie dnia, miesiąca i roku sporządzenia testamentu. Przykładem takiego określenia daty jest „pierwszy dzień Bożego Narodzenia 1992 r.” (por. E. Skowrońska-Bocian, Prawo spadkowe, Warszawa 2009, wyd. 6 s. 89).
Podpis
Podpis jako ręczny znak określonej osoby powinien w swoim brzmieniu wskazywać tę właśnie osobę, a co najmniej – w powiązaniu z innymi okolicznościami – pozwalać na identyfikację tejże osoby. Obecnie, w utrwalonej praktyce obrotu, za ważny podpis uważa się nie tylko podpis imieniem i nazwiskiem lub podpis samym nazwiskiem, lecz także skrót podpisu („podpis nieczytelny”), którego wystawca zwykle używa przy podpisywaniu dokumentów i który jest „godłem” jego podpisu (por. uzasadnienie uchwały SN z dnia 28 kwietnia 1973 r., sygn. akt: III CZP 78/72).
Podstawa prawna:
Art. 949 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jednolity: Dz.U. z 2014 r., poz. 121).
Literatura
E. Skowrońska-Bocian, Prawo spadkowe, Warszawa 2009, wyd. 6.
Orzecznictwo
Uchwała Sądu Najwyższego składu 7 sędziów – zasada prawna z dnia 28 kwietnia 1973 r., sygn. akt: III CZP 78/72.
