Prawo do spadku przysługujące przysposobionym jest uzależnione tak naprawdę od rodzaju przysposobienia. Kodeks rodzinny i opiekuńczy wyróżnia aż 3 kategorie adopcji:
- Pełną rozwiązywalną
- Pełną nierozwiązywalną (przysposobienie całkowite)
- Niepełną
W pierwszym przypadku mamy do czynienia z ukształtowaniem stosunku pokrewieństwa pomiędzy przysposobionym a przysposabiającymi, a także pomiędzy przysposobionym i krewnymi przysposabiających. W przypadku adopcji pełnej rozwiązywalnej następuje zerwanie więzi z rodziną naturalną adoptowanego dziecka i powstanie więzi z nową rodziną. Po takim przysposobieniu następuje wpis do aktu urodzenia dziecka – przysposabiających wpisuje się jako rodziców. Istnieje tez możliwość wydania nowego aktu urodzenia, ale tylko wtedy, gdy tak postanowi sąd opiekuńczy. Dziecko otrzymuje nazwisko przysposabiającego.
W drugim przypadku skutki przysposobienia są takie same jak powyżej, z tą jednak różnicą, że adopcja jest objęta całkowitą tajemnicą. Przysposobiony nie ma zatem możliwości ustalenia swoich biologicznych rodziców, ani zerwania więzów adopcyjnych. Powstanie przysposobienia całkowitego jest uzależnione od zgody naturalnych rodziców dziecka co do przysposobienia ich potomka w przyszłości, bez wskazania osoby przysposabiającej.
Trzeci przypadek dotyczy powstania stosunku pokrewieństwa wyłącznie pomiędzy dzieckiem a przysposabiającymi. Nie kształtuje się przy tym przynależność przysposobionego do nowej rodziny, nie powstają więzi łączące go z krewnymi przysposabiających. Jednocześnie adoptowany pozostaje w związku ze swoją naturalną rodziną, z wyłączeniem swoich biologicznych rodziców.
Podstawowym przepisem regulującym kwestie dziedziczenia przez przysposabiane dzieci jest art. 936 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym i jego krewnych tak, jak by był dzieckiem przysposabiającego, a przysposabiający i jego krewni dziedziczą po przysposobionym tak, jak by przysposabiający był rodzicem przysposobionego. Przysposobiony nie dziedziczy przy tym po swoich wstępnych naturalnych i ich krewnych, a osoby te nie dziedziczą po nim.
W wypadku gdy jeden z małżonków przysposobił dziecko drugiego małżonka, regulacji, że przysposobiony nie dziedziczy po swoich wstępnych naturalnych i ich krewnych nie stosuje się względem tego małżonka i jego krewnych, a jeżeli takie przysposobienie nastąpiło po śmierci drugiego z rodziców przysposobionego, także względem krewnych zmarłego, których prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa zostały w orzeczeniu o przysposobienie utrzymane. Powyższa regulacja znajduje zastosowanie oczywiście w przypadku przysposobienia pełnego, zarówno rozwiązywalnego jak i całkowitego. Jak widać nie ma wówczas znaczenia czy do dziedziczenia dochodzą naturalne czy przysposobione dzieci zmarłego spadkodawcy – mają one bowiem równe prawa do spadku.
Zupełnie inaczej będzie, gdy mamy do czynienia z adopcją niepełną. W takiej sytuacji zastosowanie znajdzie art. 937 KC – jeżeli skutki przysposobienia polegają wyłącznie na powstaniu stosunku między przysposabiającym a przysposobionym, stosuje się przepisy poniższe:
- przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym na równi z jego dziećmi, a zstępni przysposobionego dziedziczą po przysposabiającym na tych samych zasadach co dalsi zstępni spadkodawcy;
- przysposobiony i jego zstępni nie dziedziczą po krewnych przysposabiającego, a krewni przysposabiającego nie dziedziczą po przysposobionym i jego zstępnych;
- rodzice przysposobionego nie dziedziczą po przysposobionym, a zamiast nich dziedziczy po przysposobionym przysposabiający; poza tym przysposobienie nie narusza powołania do dziedziczenia wynikającego z pokrewieństwa.
Jak podkreśla A. Kidyba „W świetle art. 937 k.c. wątpliwe są dwie kwestie, ustawa nie rozstrzyga bowiem, czy przysposobiony dziedziczy po swoich rodzicach naturalnych oraz nie rozstrzyga, czy rodzice naturalni dziedziczą po przysposobionym, gdy przysposabiający zmarł przed otwarciem spadku po przysposobionym. Ustalona w art. 937 pkt 3 KC zasada, że przysposobienie niepełne nie narusza powołania do dziedziczenia wynikającego z pokrewieństwa, w literaturze i orzecznictwie stanowi uzasadnienie dla przyjęcia dopuszczalności dziedziczenia ustawowego przysposobionego po jego rodzicach naturalnych”.
