Elementy umowy podzielimy na przedmiotowo istotne i postanowienia dodatkowe, czyli takie, które mogą, lecz nie muszą znaleźć się w umowie.Brak jednolitego katalogu
Tak naprawdę essentialia negotii, czyli przedmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej, zależne są od typu umowy cywilnoprawnej. I tak, do elementów istotnych umowy o dzieło jest wykonanie określonego dzieła, indywidualnie i konkretnie oznaczonego, rozumianego końcowy rezultat działań przyjmującego zamówienie. Elementami, które muszą pojawić się w umowie sprzedaży, są natomiast określenie przedmiotu sprzedaży i jego ceny. Do essentialia negotii umowy zlecenia należy dokonanie przez przyjmującego zlecenie określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Wreszcie, elementem przedmiotowo istotnym umowy agencyjnej jest zobowiązanie się agenta do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie albo do zawierania ich w jego imieniu.
Postanowienia dodatkowe służą z kolei najczęściej doprecyzowaniu ustaleń stron, zmniejszeniu ryzyka związanego z nieprawidłowym wykonaniem umowy albo wprowadzeniu postanowień odmiennych do regulacji wynikającej z ustawy. Temu ostatniemu celowi służy np. Ustalenie przez strony właściwości sądu w inny sposób, niż wynikałoby to z regulacji zawartej w Kodeksie postępowania cywilnego. Mogą także dokonać zapisu na sąd polubowny.
Możliwe doprecyzowanie
Zmniejszeniu ryzyka kontraktowego służy przede wszystkim zamieszczenie postanowienia o karze umownej. Jeśli strony przewidziały taką karę, strona która wyrządziła szkodę w wyniku niewykonania lub nienależytego wykonania umowy jest zobowiązana do zapłaty określonej sumy. Wierzyciel może żądać jej zapłaty w ustalonej wysokości bez względu na wysokość szkody, którą poniósł.
Do postanowień mających na celu zmniejszenie ryzyka zaliczyć można ponadto wszelkiego rodzaju klauzule poufności. Strony określają w nich treści, które ze względu na swoją wagę nie mogą zostać ujawnione.
Do istotnych postanowień dodatkowych, stosowanych powszechnie w umowach w obrocie gospodarczym, a więc takich, w których po obu stronach występują przedsiębiorcy, należą sposoby zabezpieczenia wykonania zobowiązania. Najczęściej stosowanymi sposobami zabezpieczenia są: ustanowienie zastawu, hipoteki, poręczenie, przewłaszczenie na zabezpieczenie, dobrowolne poddanie się egzekucji.
