Roszczenia wobec przewoźnika w przypadku opóźnienia pociągu

Zwrot kosztu biletu, zmiana trasy, powrót

Rozważania należy otworzyć omówieniem przepisów unijnych. To one bowiem nakładają na przewoźników szczególne obowiązki w zakresie odpowiedzialności za nienależytą realizację umowy. Otóż w przypadku, gdy istnieją uzasadnione powody, aby przypuszczać, że opóźnienie przyjazdu do miejsca przeznaczenia przekroczy 60 minut w stosunku do umowy transportu (którą pasażer zawiera kupując bilet), pasażer otrzymuje wybór pomiędzy:

• zwrotem pełnego kosztu biletu na warunkach, na jakich został opłacony, za część niezrealizowanej podróży oraz za część już zrealizowaną, jeżeli taka podróż jest już bezcelowa w kontekście pierwotnego jej planu, wraz z zapewnieniem w odpowiednich przypadkach połączenia powrotnego do miejsca wyjazdu w najbliższym dostępnym terminie,
• kontynuacją lub zmianą trasy podróży, przy porównywalnych warunkach przewozu, do miejsca docelowego w najbliższym dostępnym terminie,
• kontynuacją lub zmianą trasy podróży, przy porównywalnych warunkach przewozu, do miejsca docelowego w późniejszym terminie, dogodnym dla pasażera.

Odszkodowanie

Nie tracąc prawa do przewozu, pasażer może zażądać od przedsiębiorstwa kolejowego odszkodowania w przypadku opóźnienia pomiędzy podanym na bilecie miejscem wyjazdu i miejscem docelowym, za które nie otrzymał on zwrotu kosztów biletu (zgodnie z powyższymi przytoczeniami). Minimalna kwota odszkodowania wynosi:

• 25 % ceny biletu w przypadku opóźnienia wynoszącego od 60 do 119 minut,
• 50 % ceny biletu w przypadku opóźnienia wynoszącego 120 minut i więcej.

Odszkodowanie za opóźnienie oblicza się stosunkowo do ceny, jaką pasażer faktycznie zapłacił za opóźnioną usługę.

Gdy umowa transportu dotyczy podróży w obie strony, odszkodowanie za opóźnienie w podróży docelowej lub powrotnej obliczane jest na podstawie połowy ceny zapłaconej za bilet.

Wypłata następuje w ciągu miesiąca od złożenia wniosku o odszkodowanie. Powinna ona nastąpić, za wniosek pasażera, w formie pieniężnej. Rozporządzenie unijne pozwala przewoźnikowi wypłacić odszkodowanie także w formie kuponów lub innych usług. Jeżeli jednak wyraźny wniosek co do formy pieniężnej wypływa z oświadczenia pasażera, należy odszkodowanie wypłacić w pieniądzu. Kwota zwrotu ceny biletu nie może być pomniejszona o finansowe koszty transakcji, takie jak opłaty, koszty telekomunikacyjne czy znaczki. Przepisy unijne umożliwiają jednak przewoźnikowi wprowadzenie progu minimalnego, poniżej którego odszkodowanie nie będzie wypłacane. Wysokość tego progu nie może przekraczać równowartości 4 euro.

Warto wiedzieć ponadto, że pasażerowi nie przysługuje odszkodowanie, jeżeli został poinformowany o opóźnieniu przed zakupem biletu lub jeżeli opóźnienie w wyniku kontynuacji podróży innym połączeniem lub poprzez zmianę trasy jest krótsze niż 60 minut.

Powołane powyżej regulacje wspólnotowe nie wyczerpują tematu, gdyż – zgodnie z polskim Prawem przewozowym – przewoźnik odpowiada za szkodę, jaką podróżny poniósł wskutek przedwczesnego odjazdu, opóźnionego przyjazdu lub odwołania regularnie kursującego środka transportowego. Jeżeli zatem opóźnienie przyjazdu pociągu spowodowało, że (np.) pasażer nie dotarł na czas na samolot czy na rozprawę sądową lub przedsiębiorca – będący w podróży służbowej – nie dotarł na ważne spotkanie, co uniemożliwiło mu zawarcie korzystnej umowy, zachodzi możliwość domagania się od przewoźnika pokrycia uszczerbku majątkowego. Wówczas należy wykazać zaistnienie szkody, zdarzenie szkodę wywołujące oraz normalny (adekwatny) związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem a szkodą. Biorąc pod uwagę powyższe przykłady, szkodą będzie wartość niezrealizowanego biletu lotniczego lub ujemne, finansowe skutki, związane z niestawieniem się na rozprawę. O powstaniu szkody będzie można mówić w wielu innych przypadkach, których wyliczenie rozmija się z celem niniejszych rozważań. Warto jednak podkreślić, że podniesienie przez pasażera roszczeń przeciwko przewoźnikowi będzie uzasadnione zawsze wtedy, gdy – na skutek opóźnienia – pasażer ten doznał uszczerbku majątkowego. O ile, w przypadku zmarnowanego biletu lotniczego lub innych oczywistych kosztów udowodnienie zaistnienia szkody (rozumianej, jako strata rzeczywista) nie przysparza zbyt wielkich kłopotów, o tyle bardziej skomplikowane sytuacje, przemawiające za powstaniem szkody w postaci utraconych korzyści, są niezwykle trudne w analizie prawnej. O utraconych korzyściach będzie mógł mówić np. przedsiębiorca, który nie dotarł na spotkanie biznesowe na skutek nienależytego wykonania umowy przez przewoźnika, co uniemożliwiło zawarcie intratnej umowy. Wówczas przeszkodą w zrealizowaniu roszczenia odszkodowawczego będzie kwestia przyczynienia się do szkody (ponieważ zwykle można wybrać inny, bardziej niezawodny środek transportu) oraz kwestia adekwatnego (normalnego) związku przyczynowego (zwykle sam fakt opóźnienia przyjazdu pociągu nie prowadzi do powstania skutku w postaci utraty możliwości zawarcia lukratywnej umowy biznesowej).

Podstawa prawna
Art. 16, art. 17 rozporządzenia (WE) Nr 1371/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. dotyczące praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym (Dz.U.UE.L.2007.315.14).
Art. 2 ustawy z dnia 25 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym (Dz. U. Nr 214, poz. 1658).
Art. 62 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. – Prawo przewozowe (tekst jednolity: Dz. U. z 2012 r., poz. 1173 ze zm.).