W sytuacji, gdy w ciągu ostatnich 18 miesięcy przepracowaliśmy w jednym lub kilku państwach członkowskich Unii Europejskiej, w Islandii, Lichtensteinie, Norwegii lub w Szwajcarii minimum 365 dni i po powrocie do Polski nie możemy znaleźć pracy, to możemy ubiegać się o prawo do otrzymywania świadczenia dla osób bezrobotnych. Umożliwia to tzw. zasada sumowania okresów ubezpieczenia i zatrudnienia. Jej istotą jest umożliwienie uzyskania świadczeń osobie pracującej w dwóch lub więcej państwach objętych koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego.
Jeśli chodzi o pracę w krajach Unii Europejskiej, to od 1 maja 2010 r. sumowaniu podlegają zarówno okresy pracy najemnej, jak i pracy na własny rachunek. W wypadku Islandii, Lichtensteinu, Norwegii i Szwajcarii – w stosunku do których obowiązują stare przepisy – zasadzie sumowania podlegają wyłącznie okresy pracy w charakterze pracownika najemnego, a praca za granicą na własny rachunek niestety nie jest brana pod uwagę i nie może być podstawą do nabycia prawa do zasiłku dla bezrobotnych.
Aby móc zaliczyć okresy zatrudnienia z innego państwa przy ubieganiu się o zasiłek dla bezrobotnych wymagane jest, żeby ostatni okres zatrudnienia był w państwie, w którym osoba bezrobotna będzie się ubiegała o zasiłek. Oznacza to, że aby móc po powrocie z zagranicy ubiegać się o polski zasiłek, należy wykazać się ostatnim miejscem zatrudnienia właśnie w Polsce. Aby okres przepracowany w Islandii, Lichtensteinie, Norwegii i Szwajcarii mógł zostać dodany do okresu wymaganego do przyznania prawa do polskiego zasiłku dla bezrobotnych, należy uzyskać tam formularz E 301. Jest to jedyny uznawany dokument, potwierdzający okresy ubezpieczenia lub zatrudnienia przebyte w tych państwach. Następnie z wnioskiem o wydanie formularza trzeba wystąpić do instytucji odpowiedzialnej w danym państwie za przyznanie i wypłacanie zasiłków dla bezrobotnych.
W celu uznania okresu przepracowanego w którymś z krajów Unii Europejskiej, można wystąpić do instytucji w państwie ostatniego zatrudnienia o dokument PD U1 (dawny formularz E 301). W przypadku, gdy tego nie zrobimy, wojewódzki urząd pracy w Polsce uzyska te informacje na specjalnych dokumentach SED od instytucji właściwej z odpowiedniego państwa Unii Europejskiej. Po powrocie do Polski i utracie zatrudnienia w kraju należy zarejestrować się, jako osoba bezrobotna w powiatowym urzędzie pracy, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania oraz złożyć tam wszelkie dokumenty konieczne do przyznania prawa do zasiłku wraz z formularzem E 301 – w wypadku osób pracujących poprzednio w Islandii, Lichtensteinie, Norwegii lub Szwajcarii lub z dokumentem PD U1 – w przypadku osób pracujących w przeszłości w państwach Unii Europejskiej. Po rejestracji w powiatowym urzędzie pracy należy zgłosić się do wojewódzkiego urzędu pracy, który podejmuje decyzję w kwestii przyznania prawa do zasiłku dla bezrobotnych na zasadach koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. W przypadku, gdy pracowaliśmy w Islandii, Lichtensteinie, Norwegii lub Szwajcarii i nie mamy formularza E 301, to wówczas uzyska go za nas wojewódzki urząd pracy po dostarczeniu dokumentów potwierdzających pracę za granicą. Jednakże należy zaznaczyć, iż przedłuży to procedurę, ponieważ zasiłek dla bezrobotnych będzie przyznany dopiero od dnia pełnego udokumentowania prawa, tzn. od dnia złożenia kompletu dokumentów, w tym formularza E 301, który będzie musiała na prośbę wojewódzkiego urzędu pracy przysłać do Polski właściwa instytucja zagraniczna.
