Potrzeba zmian
Jak podkreślają twórcy projektu, potrzeba uchwalenia ustawy regulującej zasady przeprowadzania konsultacji rządowych projektów aktów normatywnych (również projektów założeń do projektów ustaw), a także zasady dokonywania oceny skutków regulacji wynika z wad systemowych polskiego prawodawstwa i braku w obecnym stanie prawnym skutecznych mechanizmów pozwalających na zasadnicze i szybkie polepszenie jakości tworzonego prawa. Jest to również spowodowane niezadowalającymi wynikami dotychczasowych doświadczeń w upowszechnianiu dobrych praktyk w zakresie prowadzenia konsultacji społecznych i dokonywaniem oceny skutków regulacji w administracji rządowej. Resort sprawiedliwości zauważa również konieczność wprowadzenia ustawowych mechanizmów umożliwiających skuteczne zapobieganie wprowadzaniu nowych oraz uchylanie istniejących i zbędnych obciążeń administracyjnych nakładanych na przedsiębiorców i obywateli, a także ułatwiających sprawną korektę bądź eliminację niepotrzebnych lub szkodliwych regulacji.
Proponowane zmiany
Głównym celem projektowanych zmian jest stworzenie ram ustawowych gwarantujących prawodawcy uzyskanie jak najszerszej wiedzy na temat potrzeb i problemów społecznych, a także najefektywniejszych sposobów ich zaspokajania i rozwiązywania. Konsultacje społeczne (nazwane w projekcie konsultacjami publicznymi) mają zostać rozciągnięte na cały proces tworzenia prawa a większy w tym udział powinni mieć przedstawiciele przedsiębiorców, przedstawiciele nauki, organizacji pozarządowych i obywateli. Przewiduje się powołanie doraźnych Komitetów Doradczych przy ministrach właściwych dla danego działu administracji rządowej. Zadaniem komitetów będzie dokonywanie wstępnej, niezależnej oceny sygnałów o problemach wymagających zmiany prawa oraz ich merytorycznej oceny. Ma to być pewien mechanizm minimalizujący ryzyko podejmowania nietrafnych decyzji regulacyjnych. Resort sprawiedliwości planuje powołanie jeszcze dwóch innych, nowych instytucji. Będą to Księgi Konsultacyjne i wstępne konsultacje międzyresortowe. Ponadto przewiduje się wprowadzenie obowiązkowego terminu trzydziestu dni na konsultacje projektów. Obowiązkiem prawnym stanie się także równoczesne prowadzenie konsultacji społecznych z uzgodnieniami międzyresortowymi ze względu na walory praktyczne takiego rozwiązania. Jak podkreślają projektodawcy, przy planowanym wydłużeniu okresu zbierania informacji od partnerów społecznych (komitety doradcze, księgi konsultacyjne), równoczesne prowadzenie uzgodnień projektu z organami administracji rządowej i prowadzanie konsultacji z partnerami społecznymi pozwoli na zniwelowanie skutków wydłużenia procesu legislacyjnego. Projektowana ustawa zakłada utworzenie Rady ds. Lepszych Regulacji, czyli specjalnego ciała opiniodawczo-konsultacyjnego o charakterze eksperckim, które będzie opiniowało, na podstawie przekazanych ocen skutków regulacji, zasadność wprowadzenia danej regulacji z punktu widzenia ekonomiczno-administracyjnego (w szczególności kosztów nakładanych na przedsiębiorców i obywateli). Projekt przewiduje również nowelizację ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli poprzez wprowadzenie doraźnej, selektywnej, merytorycznej kontroli ocen skutków regulacji – zgodnie z kryterium rzetelności – jako szczególną kompetencję Najwyższej Izby Kontroli. NIK podejmować będzie taką kontrolę po informacji otrzymanej od Rady ds. Lepszych Regulacji lub z własnej inicjatywy. Podsumowanie kontroli w tym zakresie będzie uwzględniane w rocznym sprawozdaniu NIK przestawianym Sejmowi RP.
