Zgodnie z art. 31 § 1 Krio (Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego), z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Czyli co do zasady wszystko co zostało nabyte przez Państwa w trakcie małżeństwa, należy do majątku wspólnego.
Prawo stosuje domniemanie prawne, że oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.
Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym. Oznacza to, że można żądać podziału majątku w taki sposób, aby uwzględnić przyczynienie się każdego z małżonków do jego powstania.
Podział majątku dorobkowego małżonków nie ma nic wspólnego z kwestią zawinienia związaną z rozpadem małżeństwa. Podział majątku jest niezależny od ustalenia winy rozkładu pożycia małżeńskiego. Orzeczenie winy w wyroku rozwodowym ma skutki finansowe w zakresie obowiązku alimentacyjnego. Zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego (alimentów). Ponadto jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Sytuacja ta stanowi rozszerzenie obowiązku alimentacyjnego, gdyż w przypadku orzeczenia winy, małżonek, który nie ponosi winy za rozkład pożycia małżeńskiego, może żądać alimentów od małżonka winnego, w gdy w wyniku rozwodu jego sytuacja majątkowa uległa pogorszeniu.
Orzeczenie winy ma także ten skutek, że obowiązek alimentacyjny co do zasady wygasa w razie zawarcia przez małżonka rozwiedzionego małżeństwa, a także w przypadku, gdy małżonek rozwiedziony nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni. Jeżeli orzeczono winę małżonka, to w stosunku do niego nie ma zastosowania to ograniczenie alimentacyjne związane z upływem 5 letniego okresu wypowiedzenia.
Separacja powoduje tak samo jak rozwód ustanie wspólności majątkowej. Zgodnie z art. 35 k.r.o. (kodeksu rodzinnego i opiekuńczego), w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Podstawowym zatem warunkiem dokonania podziału majątku dorobkowego małżonków jest aby ustała wspólność ustawowa. Następuje to po orzeczeniu rozwodu lub separacji, ale także w wyniku zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej przewidującej ustanie wspólności ustawowej. Sąd orzekając rozwód lub separację, na wniosek jednego z małżonków może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Jeżeli sąd nie dokona takiego podziału w wyroku rozwodowym, wówczas małżonkowie mogą dokonać podziału umownego lub złożyć odpowiedni wniosek do sądu w tym zakresie.
Porady prawne / Pomoc prawna
