W razie zmniejszenia alimentów, dalsi krewni mogą być zobowiązani do alimentacji

Żaden przepis prawa nie określa w którym momencie strona może wnosić o zmianę istniejącego obowiązku alimentacyjnego. Podstawowa zasada alimentacji wyrażona została w art. 135 k.r.o. (kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) określa, że zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Pojęcie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz pojęcie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego pozostają we wzajemnej zależności i obie te przesłanki wzajemnie na siebie rzutują, w szczególności przy ustalaniu wysokości alimentów przez sąd. W przypadku zatem każdej zmiany sytuacji (możliwości zobowiązanego oraz potrzeby uprawnionego) strony mogą wnosić o zmianę orzeczonego obowiązku alimentacyjnego.

W opisanym stanie faktycznym mamy do czynienia ze zmianą stanu faktycznego po stronie zobowiązanego do alimentacji, istniej zatem możliwość zmiany orzeczonego obowiązku. Nie wątpliwym jest, że wzrost kosztów utrzymania przy jednoczesnym braku wzrostu przychodów powoduje, że ograniczeniu uległy możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego. Oczywiście wnosząc o zmianę obowiązku alimentacyjnego, każda ze stron zobowiązana jest przedstawić dowody na poparcie swoich twierdzeń, tak aby sąd mógł po zapoznaniu się z nimi wydać orzeczenie w zakresie zmiany wysokości alimentów. Przy obowiązku alimentacyjnym chodzi nie tylko o samą wysokość uzyskiwanych dochodów, ale także o możliwości ich uzyskania. Jeżeli sąd dojdzie do przekonania, że np. ojciec dziecka może zatrudnić się w lepiej płatnej pracy, ale tego nie robi, żeby w ten sposób zaniżyć swoje dochody a tym samym alimenty, sąd może to uwzględnić w wyroku i nie tylko nie ograniczyć obowiązku alimentacyjnego, ale jeżeli druga strona wykaże że potrzeby uprawnionego wzrosły, może je wręcz zwiększyć. Nie mniej jednak alimenty nie mogą być niewspółmiernie wysokie biorąc pod uwagę możliwości zobowiązanego do alimentacji.

Podstawą prawną zmiany wysokości zasądzonych alimentów jest art. 138 k.r.o. (kodeksu rodzinnego i opiekuńczego), zgodnie z którym, w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.  W opisanym stanie faktycznym wynika, że istnieje podstawa formalna do zmiany orzeczenia alimentacyjnego, winien Pan jednak udowodnić (załączając odpowiednie dokumenty) fakt zwiększenia kosztów utrzymania Pana rodziny. Odnosząc się do kwestii pracy matki małoletnich dzieci, to w mojej ocenie nie ma to znaczenia. Rodzic w tym wypadku realizuje swój obowiązek do alimentacji poprzez osobiste starania nad utrzymaniem i wychowaniem małoletnich dzieci. W tym zakresie fakt, że pozostaje ona na utrzymaniu swoich rodziców (dziadków małoletnich) nie ma większego znaczenia. Odnosząc się także do praktyki sądowej, to należy uznać, że wysokość alimentów w wysokości np. 1.000 zł na dwoje dzieci nie stanowi kwoty zbyt wysokiej i w praktyce ograniczenie alimentów w mojej ocenie może nastąpić w takim wypadku do kwoty nie więcej niż 800 zł (z 1.000 zł), o ile zachodzą szczególne okoliczności. Należy zaznaczyć, że wraz z dorastaniem dzieci rosną koszty ich utrzymania, a tym samym jako ojciec winien Pan w większym stopniu partycypować w tych kosztach.

W ostatnim czasie spotkałem się z orzeczeniem alimentacyjnym, gdzie sąd zasądził alimenty w wysokości 2.000 zł na dwoje dzieci przy dochodach ojca w wysokości ok. 3.500 zł.  Dla Sądu zawsze większe znaczenie mają potrzeby małoletnich dzieci niż możliwości zobowiązanego. Ponadto nawet jeżeli ojciec małoletnich dzieci nie jest w stanie (z przyczyn majątkowych) pokrywać w odpowiednim stopniu kosztów utrzymania, wówczas brakującą wartość uprawniony może żądać od dalszych zobowiązanych (np. dziadków).

Tym samym przygotowując pozew o zmniejszenie obowiązku alimentacyjnego należy bardzo dobrze przygotować uzasadnienie takiego pozwu, wskazując, że nie ma możliwości zwiększenia dochodów a także wykazać koszty utrzymania obecnej rodziny, która nie może doznawać uszczerbku kosztem małoletnich dzieci z poprzedniego małżeństwa. Trzeba się także liczyć z ewentualnymi argumentami strony przeciwnej a także ze skierowaniem powództwa o alimenty do dalszych krewnych (zobowiązanych do alimentacji) jeżeli zobowiązany ojciec nie jest w stanie uczynić zadość swojemu obowiązkowi.  

Jarosław Olejarz

Radca prawny

Podstawa prawna:

[art. 135 k.r.o.]

[art. 138 k.r.o.]