Zajęcie całego wynagrodzenia pracownika na rachunku bankowym

Zgodnie z art. 87 § 1 pkt. 1 w zw. z art. 87 § 3 ust. 1 k.p. (kodeksu pracy), z wynagrodzenia za pracę - po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - podlegają potrąceniu sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych, które mogą być dokonywane w granicy do wysokości trzech piątych wynagrodzenia. Ponadto potrącenia, z wynagrodzenia za pracę określone w prawie pracy, nie mogą w sumie przekraczać połowy wynagrodzenia, a łącznie z potrąceniami alimentacyjnymi, trzech piątych wynagrodzenia. Ponadto zgodnie z art. 871 § 1 pkt. 1 k.p. wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne. Wynikające z art. 87 k.p. ograniczenie dopuszczalności potrącenia wynagrodzenia za pracę nie może być interpretowane rozszerzająco, gdyż przepis ten jest szczególnym przepisem mającym za zadanie ochronę wynagrodzenia za pracę.

Powyższe ograniczenie kwoty zajęcia nie dotyczy rachunku bankowego. Środki znajdujące się na rachunku bankowym nie są już świadczeniem pracowniczym. W zasadzie komornik może zająć rachunek do pełnej wysokości salda pieniędzy na rachunku, z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z prawa bankowego (zgodnie z art. 54 ust. 1 Prawa bankowego środki pieniężne znajdujące się na rachunkach oszczędnościowych, rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz na rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych jednej osoby, niezależnie od liczby zawartych umów, są wolne od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego do wysokości trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za okres bezpośrednio poprzedzający dzień wystawienia tytułu wykonawczego). Tym samym w przypadku zajęcia rachunku bankowego bank nie może dokonać wypłaty z tego rachunku żadnych środków, a wszystkie pieniądze zobowiązany jest przekazać na rachunek komornika.

Skoro pracodawca dokonuje zapłaty wynagrodzenia za pracę nie poprzez wypłatę gotówki w kasie zakładu tylko poprzez przelew na rachunek, to komornik może dokonać zajęcia rachunku w zakresie dopuszczalnym przez przepisy art. 87 Kp. Zajęcie z jednej strony wynagrodzenia za pracę u pracodawcy, a z drugiej strony rachunku bankowego na który pracodawca przekazuje wolną od wynagrodzenia kwotę, jest sprzeczne z prawem, gdyż wynagrodzenie to w części wolnej od egzekucji podlega ochronie.

W tym zakresie zgodnie z art. 767 § 1 Kpc (kodeksu postępowania cywilnego), na czynności komornika można złożyć skargę do sądu rejonowego, przy którym działa komornik. Skargę może złożyć strona lub inna osoba, której prawa zostały przez czynności lub zaniechanie komornika naruszone bądź zagrożone. Skarga na czynność komornika powinna czynić zadość wymaganiom pisma procesowego oraz określać zaskarżoną czynność lub czynność, której zaniechano, jak również wniosek o zmianę, uchylenie lub dokonanie czynności wraz z uzasadnieniem. Skargę wnosi się do sądu w terminie tygodniowym od dnia czynności, gdy strona lub osoba, której prawo zostało przez czynność komornika naruszone bądź zagrożone, była przy czynności obecna lub była o jej terminie zawiadomiona, w innych wypadkach - od dnia zawiadomienia o dokonaniu czynności strony lub osoby, której prawo zostało przez czynności komornika naruszone bądź zagrożone, a w braku zawiadomienia - od dnia, w którym czynność powinna być dokonana. Odpis skargi sąd przesyła komornikowi, który w terminie trzech dni na piśmie sporządza uzasadnienie dokonania zaskarżonej czynności lub przyczyn jej zaniechania oraz przekazuje je wraz z aktami sprawy do sądu, do którego skargę wniesiono, chyba że skargę w całości uwzględnia, o czym zawiadamia sąd i skarżącego oraz zainteresowanych, których uwzględnienie skargi dotyczy.

Ponadto aby uniknąć takiej sytuacji można pobierać wynagrodzenie w kasie zakładu pracy. Na przekazywanie wynagrodzenia na rachunek bankowy pracodawca musi uzyskać zgodę pracownika, w przypadku gdy zgoda taka zostanie cofnięta przez pracownika, pracodawca winien dokonać wypłaty pracownikowi w gotówce bezpośrednio do rąk pracownika.
Ponadto w opisanym stanie faktycznym dłużnicy często zwracają się także do komornika z wnioskiem aby wierzyciel zwolnił rachunek spod zajęcia, zadowalając się jedynie zajęciem wynagrodzenia w zakładzie pracy. Wniosek taki należy umotywować brakiem środków do życia i zajęciem całości środków wypłaconych przez pracodawcę, co nie jest zgodne z przepisami prawa. Można także zobowiązać się do dobrowolnych wpłat u komornika (na co często komornicy przystają). Z takim wnioskiem można się zwrócić także do wierzyciela, z jednoczesnym wnioskiem o zwolnienie rachunku bankowego spod zajęcia. Decyzje te jednak są podejmowane autonomicznie przez komornika bądź wierzyciela.

Jarosław Olejarz
Radca prawny