Możliwość przesłuchania w charakterze świadka za wykroczenie skarbowe

Zgodnie z przepisami art. 61 § 2 ustawy z dnia 10 września 1999 roku Kodeks karny skarbowy (k.k.s.) dokonywanie obrotu wyrobami, tj. sprowadzanie na terytorium kraju wbrew przepisom ustawy wyrobów akcyzowych bez ich uprzedniego oznaczenia znakami akcyzy, co do zasady stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą grzywny i pozbawienia wolności do lat 2. Jeżeli jednak należny podatek akcyzowy nie przekracza ustawowego progu, wówczas sprawca czynu zabronionego podlega nie karze za przestępstwo skarbowe ale karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

Zgodnie z art. 113 § 1 k.k.s. w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego (k.p.k.), jeżeli przepisy niniejszego kodeksu nie stanowią inaczej. W zakresie przesłuchania świadka a także możliwości uchylenia się od odpowiedzi na pytanie, stosuje się zatem odpowiednie przepisy k.p.k., gdyż k.k.s. w tym zakresie nie zawiera szczególnych uregulowań. W myśl art. 177 § 1 k.p.k. każda osoba wezwana w charakterze świadka ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania. Z przepisu tego wynika obowiązek stawiennictwa, tzn. żadna osoba wezwana w charakterze świadka nie może uchylić się od stawiennictwa, podobnie jak świadek nie może uchylić się od złożenia zeznań. Nieuzasadnione niestawiennictwo świadka może spowodować nałożenie na niego kary pieniężnej, a nawet spowodować zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie. Prawo odmowy zeznań przez świadka jest ściśle określone przez przepisy k.p.k. w szczególności takie prawo przysługuje, gdy jest on osobą najbliższą dla oskarżonego albo w innej toczącej się sprawie jest oskarżony o współudział w przestępstwie objętym postępowaniem (art. 182 k.p.k.).

Świadek, który ma obowiązek stawiennictwa oraz złożenia zeznań (nie zachodzą przesłanki do odmowy złożenia zeznań), może skorzystać z przysługującego mu zgodnie z art. 183 § 1 k.p.k. uprawnienia do uchylenia się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić jego lub osobę dla niego najbliższa na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. Organ prowadzący postępowanie przed przesłuchaniem powinien pouczyć świadka o przysługujących mu uprawnieniach w tym zakresie. Oznacza to, że świadek nie może odmówić odpowiedzi na pytanie, gdy grozi mu lub osobie dla niego najbliższej odpowiedzialność jedynie za wykroczenie. Nie mniej jednak świadek nie ma obowiązku oświadczać dlaczego odmawia odpowiedzi na pytanie, wystarczy że w jego ocenie odpowiedź taka może narazić go lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność karną.  

Reasumując, w opisanym stanie faktycznym winien Pan stawić się na wezwanie organu, który wezwał Pana w charakterze świadka oraz zobowiązany jest Pan do złożenia zeznań zgodnie z prawdą, nie zatajając jej. Jedynie w ograniczonym zakresie przysługuje Panu prawo od odpowiedzi na zadane pytanie, tzn. gdy odpowiedź taka mogła by narazić Pana lub osobę najbliższą dla Pana na odpowiedzialność karną (a nie za wykroczenie). Proszę pamiętać, że jako świadek będzie Pan pouczony o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań z art. 233 § 1 k.k. a tym samym, jeżeli zezna Pan nieprawdę lub zatai prawdę, wówczas może Pan ponieść odpowiedzialność karną.

Nie znamy zgromadzonego materiału dowodowego, stąd trudno nam odpowiedzieć jaka będzie dla Pana najlepsza linia obrony, ale w Pana przypadku odpowiedzialność ogranicza się jedynie do wykroczenia skarbowego. Jedną z możliwości jest wniosek o poddanie się karze określony w art. 142 § 1 k.k.s. Zgodnie z tym przepisem w postępowaniu prowadzonym przez finansowy organ postępowania przygotowawczego, zanim wniesiono akt oskarżenia, sprawca przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego może zgłosić wniosek o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności. Składając taki wniosek, należy łącznie uiścić:

1)      należność publicznoprawną, jeżeli w związku z wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie tej należności, chyba że do chwili zgłoszenia wniosku ta wymagalna należność została w całości uiszczona;

2)      tytułem kary grzywny za wykroczenie skarbowe kwotę odpowiadającą co najmniej jednej dziesiątej minimalnego wynagrodzenia;

3)      co najmniej zryczałtowaną równowartość kosztów postępowania, których wysokość wynosi jedną dwunastą minimalnego wynagrodzenia, obowiązującego w czasie złożenia tego wniosku.

Jeżeli za czyn zabroniony, o który toczy się postępowanie, przewidziane jest obowiązkowe orzeczenie przepadku przedmiotów, sprawca składając wniosek, jest obowiązany wyrazić zgodę na ich przepadek, a w razie niemożności złożenia tych przedmiotów - uiścić ich równowartość pieniężną.

Jarosław Olejarz

Radca prawny

www.jk-legal.eu