Spadek poza granicami Polski

W prawie polskim zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku powinno dotyczyć całości majątku spadkowego. Zatem w przypadku wszczęcia takiego postępowania w Polsce po spadkodawcy posiadającym również obywatelstwo polskie, sąd może uznać, iż przysługuje mu uprawnienie do orzekania w zakresie całego majątku spadkowego (zatem również dotyczącego majątku pozostawionego poza granicą). Zasada ta wynika z treści art. 1108 § 1 k.p.c. (Kodeksu postepowania cywilnego). Zgodnie z tym przepisem do jurysdykcji krajowej należą sprawy spadkowe, jeżeli spadkodawca w chwili śmierci był obywatelem polskim lub miał miejsce zamieszkania bądź miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto w myśl § 2 tego przepisu, do jurysdykcji krajowej należą również sprawy spadkowe, jeżeli majątek spadkowy albo jego znaczna część znajduje się w Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto w myśl art. 922 § 1 K.c. (kodeksu cywilnego) prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej. Przepis ten wskazuje na sukcesję uniwersalną, czyli obejmującą wejście w prawa majątkowe spadkodawcy niezależnie od miejsca położenia majątku spadkowego. Wyłączone w tym zakresie są jedynie prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z osobą spadkodawcy, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.

W wypadku działu spadku, pojęcie to wchodzi w zakres pojęcia „spraw spadkowych” a zatem skoro stwierdzenie nabycia spadku podlegało jurysdykcji krajowej również postępowanie o dział spadku podlega tej jurysdykcji. W przypadku jednak egzekwowania wydanego orzeczenia działowego poza granicami Polski, konieczne będzie przeprowadzenie dodatkowego postępowania przed sądem zagranicznym, w którym położony jest majątek spadkowy w celu uznania orzeczenia sądu polskiego. Postępowanie w tym zakresie (uznanie orzeczenia o dziale spadku) w opisanym stanie faktycznym toczyć się będzie zgodnie z prawem danego stanu oraz na zasadach przewidzianych w tym prawie stanowym, albowiem w tym zakresie rozstrzygnięcia te nie podlegają jurysdykcji federalnej Stanów Zjednoczonych.

Zgodnie z powyższymi przepisami dział spadku dokonany w postępowaniu sądowym winien obejmować także środki pieniężne zgromadzone na  rachunku bankowym w banku, którego siedziba znajduje się poza granicami Polski. W praktyce może wystąpić jednak trudność zarówno w ustaleniu środków na tym rachunku, a w przypadku, gdy środki te są zgromadzone na wspólnym rachunku spadkodawcy oraz innej osoby (np. współmałżonka), wówczas trzeba ustalić w jakim zakresie wchodzą one do spadku (stanowiły własność spadkodawcy) a w jakim stanowią własność drugiego posiadacza rachunku.

Jarosław Olejarz

Radca prawny

Podstawa prawna:

[art. art. 1108 § 1 k.p.c.]

[art. 922 § 1 K.c.]