Proces rozwodowy jest specyficznym rodzajem postępowania cywilnego, które zmierza w zasadzie do wydania wyroku stwierdzającego trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego, czyli do rozwiązania małżeństwa. Charakteryzuje się pewnymi odmiennościami, niż inne procesy cywilne. Warto w związku z tym zapoznać się z przepisami w tym zakresie, szczególnie jeśli jedna ze stron zechce zabezpieczyć swoje roszczenia.
Zasadniczo prawie każde roszczenie natury cywilnej podlega, krótszemu lub dłuższemu, okresowi przedawnienia. Proces rozwodowy jest z reguły bardzo rozciągnięty w czasie, a to z kolei niesie ze sobą ryzyko przedawnienia roszczeń jednego małżonka względem drugiego. Aby zapobiec takiej sytuacji, ustawodawca pozwala stronom takiego postępowania wnioskować o zabezpieczenie przysługujących im roszczeń.
Czym jest zabezpieczenie w postępowaniu sądowym?
Zgodnie z treścią art. 730 Kodeksu postępowania cywilnego, w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny można żądać udzielenia zabezpieczenia. Sąd może udzielić zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania lub w jego toku. Po uzyskaniu przez uprawnionego tytułu wykonawczego dopuszczalne jest udzielenie zabezpieczenia tylko wtedy, jeżeli ma ono na celu zabezpieczenie roszczenia o świadczenie, którego termin spełnienia jeszcze nie nastąpił.
Pierwszym roszczeniem, które powinno zostać zabezpieczone w toku postępowania rozwodowego (czy nawet przed jego rozpoczęciem) jest żądanie alimentów. Zgodnie z treścią art. 753 KPC, W sprawach o alimenty zabezpieczenie może polegać na zobowiązaniu obowiązanego do zapłaty uprawnionemu jednorazowo albo okresowo określonej sumy pieniężnej. W sprawach tych podstawą zabezpieczenia jest jedynie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia. W takiej sytuacji sąd zawsze z urzędu doręcza stronom odpis postanowienia o zabezpieczeniu.
Władza rodzicielska a zabezpieczenie
Oprócz tego każda ze stron może wnioskować o zabezpieczenie władzy rodzicielskiej (a w zasadzie jej wykonywania) względem wspólnych małoletnich dzieci, kontaktów danego rodzica z dziećmi (oraz ich uregulowania jeśli do tej pory nie miało to miejsca), czy wreszcie korzystania ze wspólnego mieszkania. Z drugiej strony każda ze stron postępowania w sprawie rozwodowej powinna pamiętać, że zabezpieczenia nie wolno dokonać, gdy chodzi o eksmisję jednego z małżonków, jak również gdy dotyczy podziału majątku wspólnego małżonków.
Wniosek o zabezpieczenie
Pamiętajmy, że zabezpieczenie (niezależnie od rodzaju sprawy, w której toczy się postępowanie) nie może obejmować rzeczy, wierzytelności i praw, z których egzekucja jest wyłączona. Zabezpieczenie w przypadku sprawy rozwodowej jest udzielane zawsze na wniosek. Do udzielenia zabezpieczenia właściwy jest sąd, do którego właściwości należy rozpoznanie sprawy w pierwszej instancji. Jeżeli nie można ustalić takiego sądu, właściwy jest sąd, w którego okręgu ma być wykonane postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia, a z braku tej podstawy lub w przypadku, w którym postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia miałoby być wykonane w okręgach różnych sądów – sąd rejonowy dla m. st. Warszawy. Wniosek o udzielenie zabezpieczenia zgłoszony w toku postępowania rozpoznaje sąd tej instancji, w której toczy się postępowanie, z wyjątkiem przypadku, gdy sądem tym jest Sąd Najwyższy. Wtedy o zabezpieczeniu orzeka sąd pierwszej instancji. Wniosek o udzielenie zabezpieczenia podlega rozpoznaniu bezzwłocznie, nie później jednak niż w terminie tygodnia o dnia jego wpływu do sądu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Wniosek o udzielenie zabezpieczenia powinien odpowiadać wymaganiom przepisanym dla pisma procesowego, a nadto zawierać:
- wskazanie sposobu zabezpieczenia, a w sprawach o roszczenie pieniężne także wskazanie sumy zabezpieczenia;
- uprawdopodobnienie okoliczności uzasadniających wniosek.
Jeżeli wniosek o udzielenie zabezpieczenia złożono przed wszczęciem postępowania, należy nadto zwięźle przedstawić przedmiot sprawy. Suma zabezpieczenia nie może być wyższa od dochodzonego roszczenia liczonego wraz z odsetkami do dnia wydania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia oraz z kosztami wykonania zabezpieczenia. Suma ta może obejmować także przewidywane koszty postępowania. Jeżeli w ramach zabezpieczenia obowiązany składa sumę zabezpieczenia, sumę tę umieszcza się na rachunku depozytowym sądu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Złożenie wniosku w przedmiocie zabezpieczenia nie zawsze oznacza, że zabezpieczenie będzie w ogóle udzielone. Druga strona postępowania (ta przeciwko, której dochodzi się zabezpieczenia) ma bowiem możliwość złożenia zażalenia na postanowienie sądu w przedmiocie zabezpieczenia.
Podstawa prawna:
[art.730 k.p.c. (Dz.U.2014.101 j.t.)]
[art.753 k.p.c. (Dz.U.2014.101 j.t.)]
