Podstawowe elementy każdego wyroku rozwodowego zostały określone w art. 58 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie z powyższym przepisem, w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i o kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka. Sąd może pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom na ich zgodny wniosek, jeżeli przedstawili powyższe porozumienie i jest zasadne oczekiwanie, że będą współdziałać w sprawach dziecka.
Dodatkowo jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka. Na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym rozwód orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe. Na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Orzekając o wspólnym mieszkaniu małżonków sąd uwzględnia przede wszystkim potrzeby dzieci i małżonka, któremu powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej.
Z powyższego wynika zatem, że eksmitowanie byłego małżonka jest możliwe tylko w szczególnych warunkach. Rażąco naganne zachowanie jednego z rozwiedzionych jest jednak pojęciem nieostrym, dlatego też w każdej sytuacji sąd musi rozstrzygnąć tę kwestię w oparciu o inne kryteria. W wyroku z dnia 11 sierpnia 1998 r. Sąd Najwyższy zaznaczył, że wyjątkowy wypadek uzasadniający eksmisję jednego z rozwodników może wystąpić w sytuacji, gdy rażąco naganne zachowanie się małżonka wobec drugiego z małżonków, uniemożliwiające wspólne zamieszkiwanie rozwiedzionych małżonków, wprawdzie już ustało, ale w dalszym ciągu istnieje zagrożenie wystąpienia takiego zachowania.
Orzeczenie eksmisji jednego z byłych małżonków w wyroku rozwodowym załatwia tak naprawdę całą sprawę. Problem pojawia się jednak, gdy orzeczenie nie zawiera powyższego nakazu. W takiej sytuacji pomocny będzie art. 13 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Zgodnie z powyższym przepisem, jeżeli lokator wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie z innych lokali w budynku, inny lokator lub właściciel innego lokalu w tym budynku może wytoczyć powództwo o rozwiązanie przez sąd stosunku prawnego uprawniającego do używania lokalu i nakazanie jego opróżnienia. Współlokator może wytoczyć powództwo o nakazanie przez sąd eksmisji małżonka, rozwiedzionego małżonka lub innego współlokatora tego samego lokalu, jeżeli ten swoim rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie. Pamiętajmy, że możliwość wystąpienia z powyższym żądaniem przysługuje także w czasie trwania postępowania w sprawie o rozwód, w której nie zgłoszono żądania eksmisji.
