Zgodnie z treścią art. 144 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, przysposobić można osobę małoletnia, tylko dla jej dobra. Wymaganie małoletności powinno być spełnione w dniu złożenia wniosku o przysposobienie. Przysposobić może osoba mającą pełną zdolność do czynności prawnych, jeżeli jej kwalifikację osobiste uzasadniają przekonanie, że będzie należycie wywiązywała się z obowiązków przysposabiającego. Między przysposabiającym a przysposobionym powinna istnieć różnica wieku. Jeżeli przysposobienie spowoduję zmianę dotychczasową miejsca zamieszkania przysposabianego w Rzeczpospolitej Polskiej na miejsce zamieszkania w innym państwie, może nastąpić wówczas, gdy tylko w ten sposób można zapewnić przysposabianemu odpowiednie zastępcze środowisko.
Istnieją różne rodzaje przysposobienie, w pierwszej kolejności należy poruszyć kwestię przysposobienia całkowitego. Zgodnie z treścią art. 1191 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, rodzice małoletniego, który ma być przysposobiony, wrażają zgodę przed sądem opiekuńczym, na przysposobienie swego dziecka w przyszłości bez wskazania osoby przysposabiającego. Zgodę tę mogą odwołać przez oświadczenie złożone przed sądem opiekuńczym, nie później jednak niż przed wszczęciem sprawy o przysposobienie.
Kolejnym rodzajem przysposobienia jest przysposobienie pełne. Przez przysposobienie pełne powstaje między przysposabiającym a przysposobionym taki stosunek, jak między rodzicami dziećmi. Przysposobiony nabywa prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa w stosunku do krewnych przysposabiającego. Należy jednak pamiętać, że przysposobienie pełne rodzi skutki prawne powodujące ustanie praw i obowiązków przysposobionego wynikające z pokrewieństwa względem jego krewnych, jak również prawa i obowiązki tych krewnych względem niego. Skutki przysposobienia pełnego rozciągają się na zstępnych przysposobionego. Ustawa wymienia również przysposobienie pasierba, w którym nie mają zastosowania przepisy art. 121 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Skutki powyższego przepisu nie stosuje się względem małżonka, którego dziecko zostało przysposobione przez drugiego małżonka oraz względem krewnych tego małżonka, także w razie przysposobienia po ustaniu małżeństwa przez śmierć tego małżonka. W przypadku, gdy małżonek przysposobił dziecko swego małżonka po śmierci drugiego z rodziców przysposobionego, przepisu art. 121 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, nie stosujemy względem krewnych zmarłego, jeżeli w orzeczeniu o przysposobieniu sąd opiekuńczy tak postanowił.
Jeżeli przysposabiający zdecyduje się na przysposobienie niepełne, oraz zgodzą się na tego rodzaju przysposobienie opiekuni małoletniego przysposobionego. Skutki przysposobienia niepełnego polegać będą na wyłącznie na powstaniu stosunku między przysposabiającym i przysposobionym. Skutki przysposobienia rozciągają się na zstępnych przysposobionego.
Kolejnym rodzajem przysposobienia jest przysposobienie całkowite. Występuje ono w przypadku, jeżeli rodzice przysposobionego wrazili przed sądem opiekuńczym zgodę na jego przysposobienie bez wskazania osoby przysposabiającego, nie jest dopuszczalne ustalenie pochodzenia przysposobionego przez uznanie ojcostwa, sądowe ustalenie lub zaprzeczenie jego pochodzenia, ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa. Wspólnie przysposobić mogą tylko małżonkowie. Jeżeli przysposabiać będzie tylko jeden z małżonków, potrzebna jest zgoda drugiego małżonka.
Zgodnie z treścią art. 585 Kodeksu postępowania cywilnego, z wnioskiem o przysposobienie, przysposabiający występuję do sądu opiekuńczego właściwego miejscowo dla osoby przysposabiającego lub osoby mającej być przysposobioną. Sąd opiekuńczy orzeka o przysposobieniu po przeprowadzeniu rozprawy. Na rozprawę wzywa się przysposabiającego oraz osoby, których zgoda na przysposobienie jest potrzebna. Nie wzywa się na rozprawę rodziców, którzy wyrazili zgodę na przysposobienie ich dziecka w przyszłości bez wskazania osoby przysposabiającego. W wypadku takim rodzice nie mogą brać udziału w postępowaniu. Przed wydaniem orzeczenia sąd opiekuńczy występuje o opinię kwalifikacyjną do ośrodka adopcyjnego oraz – jeżeli jest to uzasadnione dobrem dziecka – zasięga opinii innej specjalistycznej placówki. Zgodnie z treścią art. 119 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, do przysposobienia potrzebna jest zgodna rodziców przysposabianego. Zgodnie z treścią art. 120 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli dziecko pozostaje pod opieką, potrzebna jest zgodna opiekuna. Przysposobiony otrzymuje nazwisko przysposabiającego, jeżeli został przysposobiony przez małżonków wspólnie albo jeden z małżonków przysposobił dziecko drugiego małżonka – nazwisko, które noszą albo nosiłyby dzieci zrodzone z tego małżeństwa.
Joanna Gosz-Biolik
prawnik
