Przekazanie sprawy do sadu odwoławczego – po wcześniejszym ustaleniu przez sąd pierwszej instancji, że pismo zawierające środek odwoławczy spełnia warunki formalne i zostało należycie opłacone – nie zwalnia sądu wyższej instancji od oceny czy wymogi określone w ustawie zostały faktycznie spełnione. Aktualnie obowiązujące przepisy nakazują między innymi, aby pismo wniesione przez fachowego pełnomocnika, które podlega opłacie, zostało opłacone przy wniesieniu tego pisma do sądu i konieczne jest sprawdzenie czy opłata sądowa została uiszczona. Niewykonanie tej czynności skutkuje odrzuceniem środka odwoławczego. Jeżeli sąd pierwszej instancji nie odrzuci nieopłaconego środka odwoławczego, pomimo istnienia ku temu ustawowych przesłanek, to obowiązany do dokonania tej czynności jest sąd drugiej instancji. Aktualnie obowiązujące przepisy w odmienny sposób traktują jedynie niektóre podmioty wnoszące pisma do sądu. Zakwestionowany przepis wskazuje, że w wypadku wniesienia pisma przez zawodowego pełnomocnika, oczekiwana od niego fachowość może uzasadniać odmienną ocenę skutków niewłaściwego działania, co zdaniem sądu pytającego jest sprzeczne z konstytucją.
Sąd pytający uwypuklił, że odrzucenie środka odwoławczego z powodu nieopłacenia pisma spowoduje zakończenie sprawy we wcześniejszym terminie, ale wątpliwe jest czy uzyskanie takiego przyspieszenia jest wartością przewyższającą prawo strony do rozpoznania zarzutów skierowanych przeciwko wydanemu orzeczeniu. Jeżeli strona postępowania sądowego nie powinna ponosić skutków niestarannego działania pełnomocnika przy sporządzaniu pisma procesowego, bo taki skutek nie znajduje oparcia w konstytucji, to wydaje się, że nie powinna także ponosić konsekwencji innego niewłaściwego działania towarzyszącego wniesieniu pisma do sądu.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, w zakresie, w jakim przewiduje, że sąd odrzuca nieopłacone zażalenie, wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, jest zgodny z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 78 konstytucji.
Wątpliwości konstytucyjne sądu pytającego budził art. 1302 § 3 kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym sąd odrzuca nieopłacone środki odwoławcze lub środki zaskarżenia wniesione przez profesjonalnego pełnomocnika podlegające opłacie podstawowej bez uprzedniego wezwania do uiszczenia opłaty. W nawiązaniu do wcześniejszego orzecznictwa Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że nie można mówić o nadmiernym rygoryzmie art. 1302 § 3 k.p.c., jeżeli strona postępowania zastąpiona jest w postępowaniu przed sądem powszechnym przez adwokata, radcę prawnego czy rzecznika patentowego.
Wymóg adresowany do profesjonalnego pełnomocnika, ustanowiony w art. 1302 § 3 k.p.c. nie może być uznany za nadmierny. Nie stanowi też zbyt dużego utrudnienia. Tym samym brak jest podstaw do uznania, ze nałożony przez ustawodawcę rygoryzm związany z odrzuceniem nieopłaconych zarzutów od nakazu zapłaty wniesionych przez stronę reprezentowaną przez profesjonalnego pełnomocnika naruszał prawo do sądu. Zaskarżony przepis jest zatem zgodny z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 78 konstytucji.
