Właśnie dla nich stworzona została procedura uszlachetniania czynnego. Zagadnienia związane z procedurą uszlachetniania czynnego zostały uregulowane w Rozporządzeniu Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992r. ustanawiającym Wspólnotowy Kodeks Celny oraz w Rozporządzeniu Komisji (EWG) Nr 2454/93 z dnia 2 lipca 1993r. ustanawiającym przepisy w celu wykonania Rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny.
To procedura gospodarcza, która umożliwia uniknięcie zapłaty cła za przywiezione spoza Unii towary. Przywiezione towary przy wprowadzeniu na obszar celny Unii są obejmowane procedurą uszlachetniania czynnego, następnie poddawane potrzebnym procesom uszlachetniania i na koniec wywożone poza obszar celny Wspólnoty. Za procesy uszlachetniania uznaje się:
- obróbkę towarów, włączając montaż składanie lub instalowanie w innych towarach,
- przetwarzanie towarów,
- naprawę towarów, włączając w to ich odnawianie i regulację,
- wykorzystywanie niektórych towarów, nie wchodzących w skład towarów przetworzonych ale umożliwiających lub ułatwiających ich uzyskanie.
Uszlachetnianie czynne można stosować w dwóch systemach:
- w systemie zawieszeń ceł,
- w systemie ceł zwrotnych.
Procedura uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń ceł zaliczana jest do procedur zawieszających, gdyż za przywiezione do przetworzenia towary i surowce nie trzeba płacić należności importowych.
Jednocześnie w większości przypadków konieczne jest złożenie zabezpieczenia majątkowego w stosunku do należności celnych na wypadek, gdyby część gotowych produktów nie opuściła terytorium Wspólnoty. Organ celny może zwolnić ze złożenia takiego zabezpieczenia jeżeli korzystający z procedury spełnia następujące warunki:
- posiada siedzibę na terytorium krajów Wspólnoty,
- korzysta z tej procedury co najmniej od roku,
- jego sytuacja finansowa i posiadany majątek zapewniają wywiązanie się ze zobowiązań,
- w sposób istotny nie naruszył przepisów prawa celnego jak również przepisów podatkowych,
- podpisał zobowiązanie, że na pierwsze wezwanie organu celnego zostanie uregulowana kwota długu celnego.
Zwolnienia tego nie udziela się w przypadku gdy proces uszlachetniania czynnego dotyczy towarów ze zwiększonym ryzykiem (papierosy, alkohol). Na towarach przywiezionych i objętych tą procedurą dokonuje się procesów uszlachetniania np. montuje się je w innych produktach. Gotowe towary tzw. produkty kompensacyjne wywozi się poza obszar celny Unii. Procedurę rozlicza się we właściwym urzędzie celnym
Drugi z systemów, tzw. system ceł zwrotnych, stosuje się, gdy nie można dokładnie przewidzieć jaka część importowanych surowców zostanie wyeksportowana w formie gotowych produktów, czyli towarów kompensacyjnych.
W tym przypadku cło należy zapłacić na etapie przywozu ale można je odzyskać przy wywozie towarów kompensacyjnych. Procedura uszlachetniania czynnego w systemie ceł zwrotnych nie wymaga złożenia zabezpieczenia. System ten może być stosowany wobec wszystkich towarów. Nie może być on stosowany jedynie gdy w chwili przyjęcia zgłoszenia o dopuszczenie do obrotu:
- przywożone towary podlegają ograniczeniom ilościowym w przywozie,
- przywożone towary korzystają ze środka taryfowego w ramach kontyngentów,
- przywożone towary podlegają przedstawieniu świadectwa przywozowego lub wywozowego przewidzianego w ramach wspólnej polityki rolnej lub
- refundacja wywozowa lub kwota podatku w wywozie została ustalona dla produktów kompensacyjnych.
Uzyskanie zwrotu cła wymaga podania organowi celnemu ilości towaru objętego uszlachetnianiem czynnym i wskazanie zasad rozliczenia. Osoba posiadająca zezwolenie może zwrócić się o zwrot lub umorzenie cła. Musi jednak udowodnić, że produkty kompensacyjne uzyskane z towarów przywiezionych i dopuszczonych do obrotu w systemie ceł zwrotnych zostały wywiezione i spełniono wszystkie warunki procedury uszlachetniania czynnego. Wniosek o zwrot powinien zostać złożony do organu kontrolnego nie później niż w terminie 30 dni od dnia upływu terminu, w którym produkty kompensacyjne powinny zostać wywiezione lub też powinny otrzymać inne przeznaczenie celne.
Korzystanie z procedury uszlachetniania czynnego wymaga uzyskania pozwolenia organu celnego.
Pozwolenie określa w sposób szczegółowy warunki stosowania procedury i może zostać udzielone jedynie:
- gdy wnioskodawca ma zamiar dokonać powrotnego wywozu lub wywozu głównych produktów kompensacyjnych,
- osobie mającej swoją siedzibę we Wspólnocie – wyjątkiem jest sytuacja, gdy przywóz nie ma charakteru handlowego,
- gdy wnioskodawca udziela wszelkich gwarancji niezbędnych do prawidłowego przebiegu procedury, – gdy przywożone towary można zidentyfikować w produktach kompensacyjnych – wyjątkiem jest sytuacja, gdy produkty kompensacyjne są wytworzone z towarów ekwiwalentnych a także gdy przedmiotem przywozu w ramach procedury są tzw. środki pomocnicze (towary, które nie wchodzą w skład produktów kompensacyjnych ale umożliwiają lub ułatwiają ich wytworzenie, nawet jeżeli zostają one całkowicie lub częściowo zużyte w procesie),
- gdy procedura przyczynia się do stworzenia jak najkorzystniejszych warunków dla wywozu lub powrotnego wywozu produktów kompensacyjnych, o ile nie ma to ujemnego wpływu na zasadnicze interesy producentów ze Wspólnoty (warunki ekonomiczne).
Pozwolenie wydawane jest na wniosek osoby, która dokonuje procesu uszlachetniania lub która ten proces organizuje. Osoba ubiegająca się o uzyskanie pozwolenia na korzystanie z procedury uszlachetniania czynnego składa wniosek do urzędu celnego właściwego ze względu na miejsce, w którym będą prowadzone lub przechowywane księgi handlowe lub miejsca, gdzie będzie dokonywany proces uszlachetniania. Wnioskodawca we wniosku powinien:
- określić system, w którym ma być stosowana procedura uszlachetniania czynnego,
- wskazać towary przywożone, które mają zostać poddane procesowi uszlachetniania,
- wskazać produkty kompensacyjne, które mają zostać uzyskane,
- określić wartość, normę zużycia, procedury techniczne, ilość, współczynnik produktywności (określoną ilość lub % produktów kompensacyjnych uzyskanych w wyniku uszlachetniania w stosunku do określonej ilości towarów przywożonych),
- wskazać miejsce dokonania uszlachetniania,
- wskazać proponowany termin stosowania procedury czyli proponowany termin, w którym produkty kompensacyjne powinny zostać przywiezione lub powinny otrzymać inne przeznaczenie celne,
- określić środki pozwalające na stwierdzenie, że towary przywożone lub tez towary ekwiwalentne wejdą w skład produktów kompensacyjnych.
W udzielanym pozwoleniu organ celny wyznacza termin, w którym produkty kompensacyjne powinny zostać wywiezione. Termin ten jest wyznaczony przy uwzględnieniu czasu potrzebnego na przeprowadzenie czynności związanych z uszlachetnianiem i zbyciem produktów. Wyznaczony termin biegnie od dnia, w którym towary niewspólnotowe zostały objęte procedurą uszlachetniania.
