Brak oferty lub wniosku
I tak zamawiający unieważnia postępowanie o udzielenie zamówienia, jeżeli nie złożono żadnej oferty niepodlegającej odrzuceniu albo nie wpłynął żaden wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu od wykonawcy niepodlegającego wykluczeniu. Należy pamiętać, że wpłynięcie choćby jednej oferty lub wniosku powoduje, że postępowanie jest ważne. Co istotne, unieważnienie przetargu nastąpi zarówno w przypadku braku ofert, jak i wpłynięcia oferty lub nawet kilku ofert, które zostały odrzucone lub zostały wniesione przez wykonawców wykluczonych z postępowania.
Brak co najmniej dwóch ofert w przypadku zapytania o cenę
Kolejną przesłanką, która powoduje nieważność postępowania o udzielenie zamówienia jest niezłożenie w postępowaniu prowadzonym w trybie zapytania o cenę co najmniej dwóch ofert niepodlegających odrzuceniu. W przypadku zapytania o cenę dla ważności postępowania niezbędne jest bowiem złożenie przez wykonawców co najmniej dwóch ofert niepodlegających odrzuceniu.
Mniej niż dwa wnioski w licytacji elektronicznej lub brak oferty
Unieważnienie przetargu nastąpi także wtedy, gdy w postępowaniu prowadzonym w trybie licytacji elektronicznej wpłynęły mniej niż dwa wnioski o dopuszczenie do udziału w licytacji elektronicznej albo nie została złożona żadna oferta.
Przekroczenie kwoty przeznaczonej na sfinansowanie zamówienia
Następną okolicznością, która powoduje nieważność postępowania o udzielenie zamówienia jest sytuacja, gdy cena najkorzystniejszej oferty lub oferta z najniższą ceną przewyższa kwotę, którą zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia. Warto wiedzieć, że kwota, jaką zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia, zależy od jego zdolności finansowych i wynika z ustalonego wcześniej planu finansowego. Co ważne, przetarg nie zostanie unieważniony, jeżeli zamawiający może zwiększyć tę kwotę do ceny najkorzystniejszej oferty.
Złożenie ofert dodatkowych o takiej samej cenie
Ponadto, zamawiający jest zobowiązany unieważnić przetarg, jeżeli zostały złożone oferty dodatkowe o takiej samej cenie. Należy pamiętać, że wykonawcy są wzywani do złożenia ofert dodatkowych w przypadku, gdy w ofertach pierwotnie złożonych zaproponowano taką samą cenę, będącą jedynym kryterium oceny ofert. Jeżeli więc złożenie dodatkowych ofert nie przyniesie rozstrzygnięcia, wówczas nastąpi unieważnienie postępowania o udzielenie zamówienia.
Istotna zmiana okoliczności
Inną okolicznością skutkującą unieważnieniem przetargu jest wystąpienie istotnej zmiany okoliczności powodującej, że prowadzenie postępowania lub wykonanie zamówienia nie leży w interesie publicznym. Zamawiający musi jednak wykazać, że taka zmiana ma istotny charakter i nie można jej było wcześniej przewidzieć przy zachowaniu należytej staranności. Warto wiedzieć, że za istotną zmianę okoliczności uznaje się zdarzenia zaistniałe na skutek siły wyższej (wojny, pożaru, powodzi i innych zdarzeń losowych), strajku, ograniczeń nałożonych przez władze państwowe lub samorządowe albo zmiany w przepisach prawa uniemożliwiających zamówienie.
Niemożliwa do usunięcia wada
Przetarg unieważnia się także w sytuacji, gdy postępowanie obarczone jest niemożliwą do usunięcia wadą uniemożliwiającą zawarcie niepodlegającej unieważnieniu umowy w sprawie zamówienia publicznego. Co istotne, wada postępowania musi mieć charakter nieusuwalny i jednocześnie musi powodować, że zawarta umowa będzie z mocy prawa nieważna. Przyczyną, która uniemożliwia zawarcie ważnej umowy jest np. rażące naruszenie przepisów ustawy, czy też wada oświadczenia woli, tj. działanie pod wpływem błędu, podstępu czy groźby.
Nieprzyznanie dofinansowania z UE
Zamawiający może unieważnić postępowanie o udzielenie zamówienia, jeżeli środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielonej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), które zamawiający zamierzał przeznaczyć na sfinansowanie całości lub części zamówienia, nie zostały mu przyznane, a możliwość unieważnienia postępowania na tej podstawie została przewidziana w:
– ogłoszeniu o zamówieniu – w postępowaniu prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego, przetargu ograniczonego, negocjacji z ogłoszeniem, dialogu konkurencyjnego albo licytacji elektronicznej albo
– zaproszeniu do negocjacji – w postępowaniu prowadzonym w trybie negocjacji bez ogłoszenia albo zamówienia z wolnej ręki albo
– zaproszeniu do składania ofert – w postępowaniu prowadzonym w trybie zapytania o cenę.
Obowiązki zamawiającego związane z unieważnieniem przetargu
Należy pamiętać, że przetarg można unieważnić zarówno przed, jak i po upływie terminu składania ofert. W pierwszym przypadku zamawiający ma obowiązek zawiadomić o unieważnieniu przetargu wszystkich wykonawców, którzy ubiegali się o udzielenie zamówienia. Jeżeli zaś postępowanie o udzielenie zamówienia zostało unieważnione po upływie terminu składania ofert, wówczas zamawiający musi zawiadomić wszystkich, którzy takie oferty złożyli. Jest on przy tym zobowiązany do podania uzasadnienia faktycznego i prawnego. Trzeba mieć również na uwadze, że w przypadku unieważnienia przetargu zamawiający, na wniosek wykonawcy, który ubiegał się o udzielenie zamówienia, zawiadamia o wszczęciu kolejnego postępowania, które dotyczy tego samego przedmiotu zamówienia lub obejmuje ten sam przedmiot zamówienia.
Roszczenia wykonawców
W razie unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia z przyczyn leżących po stronie zamawiającego wykonawcom, którzy złożyli oferty niepodlegające odrzuceniu, przysługuje roszczenie o zwrot uzasadnionych kosztów uczestnictwa w postępowaniu. W szczególności mogą oni domagać się zwrotu kosztów przygotowania oferty, zakupu specyfikacji, kosztów uzyskania zaświadczeń i dokumentów, dojazdów do miejsca prowadzenia postępowania, kosztów zastępstwa procesowego itp. Co ważne, roszczenie to przysługuje jedynie w sytuacji, gdy unieważnienie przetargu nastąpiło z winy zamawiającego, a koszty są odpowiednio uzasadnione.