Członkiem zarządu może być wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub też spoza ich grona. Odwoływanie członków zarządu spółki, jak również ich powoływanie odbywa się na podstawie uchwały wspólników, chyba, że umowa spółki przewiduje inny tryb w tym zakresie.
Natomiast jeśli chodzi o zakończenie pełnienia funkcji przez członka zarządu to może to nastąpić z kilku przyczyn.
Wygaśnięcie mandatu
Zasadą jest, że mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu (art. 202 § 1 Kodeksu spółek handlowych – dalej: k.s.h.). Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może uregulować powyższą kwestię w inny sposób.
Jeżeli członek zarządu został powołany na czas dłuższy niż rok, jego mandat wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników, zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu. Umowa spółki może także uregulować kwestię wygaśnięcia mandatu członka zarządu powołanego na okres dłuższy niż rok w inny sposób.
Może się zdarzyć, że członkowie zarządu powołani zostają na okres wspólnej kadencji. W takiej sytuacji mandat członka zarządu powołanego przed upływem danej kadencji zarządu wygasa równocześnie z wygaśnięciem mandatów pozostałych członków zarządu. Jednocześnie umowa spółki może regulować powyższą kwestię inaczej.
Mandat członka zarządu wygasa także na skutek:
• śmierci,
• rezygnacji albo
• odwołania ze składu zarządu.
Rezygnacja członka zarządu z pełnienia funkcji
Do złożenia rezygnacji przez członka zarządu stosuje się przepisy o wypowiedzeniu zlecenia przez przyjmującego zlecenie. Oznacza to w praktyce, że w takiej sytuacji stosuje się przepis art. 746 § 2 Kodeksu cywilnego. Przepis ten przewiduje, że przyjmujący zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie, jeśli jednak zlecenie jest odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny za szkodę.
W orzecznictwie sądowym (np. w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 19 sierpnia 2004 r., sygn. akt V CK 600/03) podkreśla się, że oświadczenie woli o rezygnacji, podobnie jak wypowiedzenie, wymaga zakomunikowania innej osobie. Podmiotem zainteresowanym tym oświadczeniem jest spółka jako osoba prawna. Oświadczenie o rezygnacji z funkcji członka zarządu powinno być złożone na ręce rady nadzorczej. W braku odmiennych postanowień regulaminu rady nadzorczej – dojście oświadczenia woli o rezygnacji z funkcji członka zarządu do jednego z członków rady nadzorczej można uznać za chwilę złożenia rezygnacji – podkreślił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 19 sierpnia 2004 r.
Odwołanie członka zarządu
Członek zarządu może być w każdej chwili odwołany z pełnionej funkcji, co przewiduje art. 203 § 1 k.s.h.. Odwołanie to następuje na podstawie uchwały wspólników. W umowie spółki z o.o. może znaleźć się zapis przewidujący, że odwołanie członka zarządu spółki może nastąpić tylko z ważnych powodów.
W razie odwołania członka zarządu z pełnionej funkcji ma on prawo domagać się odszkodowania, jeśli jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę lub na podstawie umowy cywilnoprawnej.
Odwołany członek zarządu ma tak prawo, jak i obowiązek złożyć wyjaśnienia w zakresie sprawozdania zarządu z działalności spółki i sprawozdania finansowego za okres, kiedy pełnił funkcję. Ponadto odwołany członek zarządu ma prawo i obowiązek uczestniczyć w zgromadzeniu wspólników dotyczącym rozpatrzenia i zatwierdzenia sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy. W akcie odwołania można zapisać kwestie uczestnictwa odwołanego członka zarządu w kwestii jego udziału w sprawach związanych ze złożeniem sprawozdania zarządu oraz sprawozdania finansowego za okres pełnienia przez niego funkcji członka zarządu w inny sposób.
Jak podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 stycznia 2007 r., sygn. akt II PK 171/06 osoba zatrudniona na stanowisku członka zarządu spółki przestaje podlegać art. 203 k.s.h. (przepisowi dotyczącemu odwołania członka zarządu) z chwilą odwołania jej (w ro-zumieniu przepisów Kodeksu handlowego) z funkcji członka zarządu, chociaż nadal pozostaje w zatrudnieniu na stanowisku członka zarządu określonym w umowie o pracę. Jednocześnie Sąd Najwyższy z postanowieniu z dnia 22 czerwca 2004 r., sygn. akt III PK 41/04 orzekł, że skoro zgromadzenie wspólników jest uprawnione do odwołania członków zarządu, czyli rozwiązania stosunku organizacyjnego ze spółką, to organ ten może równocześnie podjąć uchwałę o rozwiązaniu stosunku pracy bądź innego stosunku prawnego, który stanowił podstawę zatrudnienia w spółce członka zarządu.
Odwołany członek zarządu nie ma wpływu na prowadzenie spraw spółki ani nie można jej reprezentować. Nie jest też uprawniony do złożenia wniosku o wpis do rejestru sądowego.
