Nowe rozporządzenie zastępuje obowiązujące dotychczas rozporządzenie w sprawie standardów usług rynku pracy oraz rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków prowadzenia przez publiczne służby zatrudnienia usług rynku pracy. Połączenie regulacji dotyczących standardów podstawowych usług rynku pracy i warunków ich realizacji w ramach jednego rozporządzenia ma zapewnić większą spójność prawa oraz ułatwić powiatowym i wojewódzkim urzędom pracy ich stosowanie.
Podstawowym celem nowych przepisów jest zapewnienie, aby podstawowe usługi rynku pracy świadczone były w jednolity sposób na terenie całego kraju dla osób bezrobotnych, poszukujących pracy oraz pracodawców i przedsiębiorców, a także dla osób niezarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy.
Zakres regulacji
Rozporządzenie określa:
- w jakich sytuacjach poszczególne usługi rynku pracy powinny być świadczone,
- w jaki sposób powinny być realizowane oraz jak dokumentowane,
- jakie muszą być zapewnione warunki do realizacji poszczególnych usług.
Wprowadzone zostały także terminy podejmowania przez urząd pracy określonych działań na rzecz osób bezrobotnych i poszukujących pracy oraz pracodawców i przedsiębiorców w ramach poszczególnych usług rynku pracy.
Nowe przepisy regulują zakres oraz przepływ informacji pomiędzy stanowiskami w urzędzie pracy odpowiedzialnymi za oferowane usługi, a także pomiędzy poszczególnymi urzędami pracy, zaangażowanymi w realizację danej usługi.
Wprawdzie nie określono wzorów dokumentacji obowiązującej przy realizacji poszczególnych usług, jednak sprecyzowany został podstawowy zakres informacji jakie mają być gromadzone przez wojewódzki lub powiatowy urząd pracy.
Jako podstawowa forma służąca dokumentowaniu i wymianie informacji, dla wszystkich usług, przyjęta została forma elektroniczna. Dokumentacja papierowa ma być prowadzona tylko tam, gdzie istnieje wymóg potwierdzenia informacji własnoręcznym podpisem.
Pośrednictwo pracy
W istotny sposób zmieniły się dotychczasowe standardy i warunki prowadzenia usług pośrednictwa pracy przez powiatowe i wojewódzkie urzędy pracy. Włączone zostały tu bowiem przepisy dotyczące pośrednictwa pracy w ramach państw EU/EOG, które stanowiły wcześniej odrębną usługę EURES.
Rozporządzenie określa podstawowe formy prowadzenia pośrednictwa pracy oraz rodzaje ofert pracy pozyskiwanych od pracodawców. Wprowadzone zostało rozróżnienie na krajowe i zagraniczne oferty pracy, jak również pracodawcę krajowego i pracodawcę z państwa EU/EOG. Sprecyzowany został także zakres informacji, jakie powinny zawierać oferty krajowe i zagraniczne. I tak, np. krajowe oferty pracy muszą zawierać informacje dotyczące zainteresowania zatrudnieniem cudzoziemców. Publiczne służby zatrudnienia mają obowiązek zapewnić klientom urzędów pracy dostęp do baz ofert pracy.
Nowe zasady obowiązują w zakresie organizacji i dokumentowania przez powiatowe i wojewódzkie urzędy pracy działań związanych z organizacją giełd pracy i targów pracy.
W ramach nowego standardu pośrednictwa pracy łączna liczba postępowań zmniejszyła się z czternastu do jedenastu (w tym osiem postępowań dla powiatowego urzędu pracy i trzy dla wojewódzkiego urzędu pracy).
Poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa
Wyodrębnione zostały dwie nowe formy świadczenia usługi poradnictwa zawodowego i informacji zawodowej:
- porada na odległość oraz
- informacja na odległość.
Usługi te będą świadczone przez doradców zawodowych z centrów informacji i planowania kariery zawodowej wojewódzkich urzędów pracy.
Duży nacisk rozporządzenie kładzie na tworzenie zaplecza metodycznego oraz zasobów informacji niezbędnych do prowadzenia poradnictwa zawodowego i informacji zawodowej. Wprowadzono m.in. obowiązek tworzenia i prowadzenia banków programów zajęć grupowych, uzupełniono wymagania związane z wyposażeniem niezbędnym do świadczenia tej usługi o część dotyczącą materiałów metodycznych i literatury specjalistycznej z zakresu poradnictwa zawodowego i informacji zawodowej, wprowadzono regulacje związane z opracowywaniem i aktualizacją zasobów informacji przez wojewódzkie i powiatowe urzędy pracy, zintegrowano zasoby informacyjne wykorzystywane w poradnictwie zawodowym i informacji zawodowej oraz w pomocy w aktywnym poszukiwaniu pracy.
Powiatowe urzędy pracy i centra informacji i planowania kariery zawodowej mają udzielać pracodawcom porad indywidualnych w zakresie rozwoju zawodowego pracodawcy i jego pracowników.
W wojewódzkim urzędzie pracy funkcjonować powinno centrum koordynujące tj. takie centrum informacji i planowania kariery zawodowej, które poza świadczeniem usług w dotychczasowym zakresie będzie koordynować prace pozostałych centrów informacji i planowania kariery zawodowej na terenie województwa.
W ramach nowego standardu poradnictwa zawodowego i informacji zawodowej dla powiatowego urzędu pracy dotychczasowa liczba postępowań nie uległa zmianie, natomiast w ramach standardu dla centrum zwiększyła się do siedmiu (w tym dwa nowe postępowania dotyczące świadczenia usługi na odległość).
Pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy
Określone zostały sytuacje, w których powinna być świadczona pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy, sposoby jej realizacji oraz rodzaje prowadzonych zajęć dla osób wymagających pomocy. Z usługi tej będą mogły korzystać również osoby niezarejestrowane.
Wprowadzono także nowe regulacje związane z wymaganą od uczestników frekwencją na szkoleniach w zakresie pomocy w aktywnym poszukiwaniu pracy i zajęciach aktywizacyjnych.
W ramach nowego standardu pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy dla powiatowego urzędu pracy dotychczasowa liczba postępowań zmniejszyła się do dwóch, a w ramach standardu dla centrum przewidziano jest tylko jedno postępowanie.
Organizacja szkoleń
Katalog instytucji, z którymi powiatowy urząd pracy powinien współpracować w zakresie organizacji szkoleń rozszerzony został o instytucje egzaminujące i organizatorów studiów podyplomowych.
Powiatowe urzędy pracy mają obowiązek planowania środków finansowych nie tylko na organizację szkoleń ujętych w planie szkoleń, ale również na udzielanie innych form pomocy w nabywaniu, podwyższaniu lub zmianie kwalifikacji tj. kierowanie na szkolenia wskazane przez osoby zarejestrowane, finansowanie kosztów egzaminów lub kosztów uzyskania licencji, udzielanie pożyczki szkoleniowej oraz finansowanie kosztów studiów podyplomowych.
Zmienił się katalog kryteriów, które powiatowy urząd pracy powinien uwzględniać przy dokonywaniu wyboru instytucji szkoleniowych. Zamiast „zaangażowania instytucji szkoleniowych w pozyskiwanie miejsc pracy dla przeszkolonych osób” i weszło nowe kryterium, dotyczące sposobu organizacji zajęć praktycznych, określonych w programie szkolenia.
Inny jest również zakres informacji określonych we wniosku o skierowanie na szkolenie oraz sfinansowanie kosztów egzaminów, licencji lub studiów podyplomowych. Zamiast obowiązku uprawdopodobnienia zatrudnienia konieczne jest uzasadnienie celowości ubiegania się o określoną formę wsparcia.
Dokumentowanie organizacji szkoleń powinno odbywać się przy ustaleniu listy dokumentów, które powinny być sporządzane w tym celu.
W ramach standardu organizacji szkoleń zintegrowano postępowania przy finansowaniu kosztów egzaminu, uzyskania licencji lub studiów podyplomowych oraz przy udzielania pożyczki szkoleniowej. Przy diagnozowaniu zapotrzebowania na zawody i specjalności oraz przygotowywaniu planu szkoleń będą zaś obowiązywały postępowania uproszczone.
Nowością jest możliwość zlecenia przez starostę przeprowadzenia egzaminu instytucji szkoleniowej, przy uwzględnieniu kosztów tego egzaminu w umowie szkoleniowej, albo instytucji egzaminującej, poprzez zawarcie umowy z tą instytucją.
Zakres postępowania przykierowaniu na szkolenie grupowe rozszerzony został o ustalenie kryteriów kwalifikowania kandydatów na szkolenie oraz prowadzenie i systematyczne weryfikowanie list kandydatów na szkolenie.
Pracownicy realizujący usługi rynku pracy
Rozporządzenie w znacznej części utrzymuje dotychczasowe wymogi dotyczące zasobów kadrowych dla potrzeb realizacji poszczególnych usług rynku pracy w powiatowych i wojewódzkich urzędach pracy. Niezmienione pozostały wymagania dotyczące minimalnej liczby pośredników pracy i doradców zawodowych w powiatowym urzędzie pracy. Oblicza się je w oparciu o wzór, który uwzględnia istotne parametry dotyczące rynku pracy na terenie działania danego urzędu pracy.
Wprowadzono tu jednak korektę, która umożliwia niezwiększanie liczby pośredników pracy powyżej wartości czterdzieści, jeśli liczba pośredników pracy ustalona na podstawie tego wzoru przekracza tę wartość.
Okres, który jest podstawą do ustalania minimalnej liczby pracowników realizujących usługi rynku pracy wydłużony został z jednego do trzech lat. Wprowadzono również szczegółowe zasady ustalania przez powiatowy urząd pracy minimalnej liczby pracowników, jeśli określona w oparciu o powyższy wzór liczba minimalna nie jest liczbą całkowitą.
W powiatowym urzędzie pracy nie obowiązuje już wymóg zatrudniania asystentów EURES. Natomiast zwiększyły się wymagania w zakresie minimalnej liczby specjalistów do spraw rozwoju zawodowego w powiatowym urzędzie pracy. Równocześnie zmniejszono wymagania dotyczące minimalnej liczby liderów klubów pracy. W przypadku liderów klubu pracy wprowadzono, analogicznie jak przypadku pośredników pracy, możliwość ograniczenia minimalnej liczby tych pracowników, jeśli ich liczba przekroczyłaby poziom pięciu.
Natomiast w każdym centrum informacji i planowania kariery zawodowej wojewódzkiego urzędu pracy konieczne jest zatrudnianie co najmniej pięciu pracowników, w tym czterech doradców zawodowych. W wojewódzkim urzędzie pracy w dalszym ciągu obowiązuje wymóg zatrudniania doradców EURES lub asystentów EURES a w centrum informacji i planowania kariery zawodowej wojewódzkiego urzędu pracy zatrudniania – doradcy zawodowego z wykształceniem psychologicznym.
Okres dostosowawczy
W celu umożliwienia publicznym służbom zatrudnienia dostosowania się pod względem organizacyjnym do nowych zasad oraz dostosowania systemu informatycznego, rozporządzenie przewiduje okres dostosowawczy do dnia 30 czerwca 2011 r.
Do tego czasu powiatowe urzędy pracy mają obowiązek dostosować stan zatrudnienia pośredników pracy, doradców zawodowych, liderów klubów pracy oraz specjalistów do spraw rozwoju zawodowego odpowiednio do ustalonych minimalnych liczb.
Natomiast wojewódzkie urzędy pracy muszą w tym okresie dostosować stan zatrudnienia doradców zawodowych, liderów klubów pracy oraz doradców EURES lub asystentów EUREK.
Z kolei w 2012 r. i odpowiednio kolejnych latach powiatowe urzędy pracy będą miały dostosowywać stan zatrudnienia pracowników do minimalnych liczb ustalonych na dany rok kalendarzowy w terminie do dnia 30 czerwca danego roku kalendarzowego.
Skutki finansowe dla samorządów
Realizacja wynikających z rozporządzenia obowiązków wiąże się niewątpliwie z dodatkowymi nakładami finansowymi jednostek samorządu terytorialnego. Konieczne jest bowiem dostosowanie organizacyjne oraz technologiczne do nowych standardów.
Skutki finansowe odczują szczególnie budżety województw, gdyż nowa regulacja rozszerza wymagania w zakresie stanu zatrudnienia pracowników centrów informacji i planowania kariery zawodowej wojewódzkich urzędów pracy, w tym realizujących poradnictwo zawodowe i informację zawodową.
Nowe wymagania w tym zakresie mogą wiązać się w koniecznością zatrudnienia dodatkowych 18 doradców zawodowych w skali kraju (4 osoby w województwie lubelskim, 3 osoby w województwie łódzkim, po jednej osobie w województwie mazowieckim, podkarpackim, podlaskim, świętokrzyskim i wielkopolskim oraz 6 osób w województwie śląskim) lub alokacją dotychczasowej kadry doradców zatrudnionych w różnych centrach funkcjonujących w ramach danego wojewódzkiego urzędu pracy albo ograniczeniem liczby tych centrów, a tym samym zmniejszeniem dotychczasowych kosztów ich funkcjonowania.
Mimo kosztów związanych z wprowadzeniem nowych przepisów, powinny one usprawnić pracę publicznych służb zatrudnienia, w szczególności w zakresie podstawowych usług rynku pracy na rzecz osób bezrobotnych i poszukujących pracy oraz pracodawców i przedsiębiorców. Wydaje się, iż regulacja będzie miała ostatecznie pozytywny wpływ na jakość usług świadczonych przez publiczne służby zatrudnienia, a także na sytuację na lokalnych rynkach pracy.
