Ryzyko zawodowe
Ustawodawca zdefiniował pojęcie ryzyka zawodowego. Zgodnie z art. 4 pkt 4 Ustawy o służbie medycyny pracy przez pojęcie to należy rozumieć „możliwość wystąpienia niepożądanych, związanych z wykonywaną pracą zdarzeń powodujących straty, w szczególności niekorzystnych skutków zdrowotnych będących wynikiem zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub związanych ze sposobem wykonywania pracy”.
Za literaturą przedmiotu należy podkreślić, że pracodawca powinien informować wszystkich swoich pracowników o występującym w związku z wykonywaną pracą ryzyku zawodowym. Powinien to czynić tak przy każdorazowym nawiązaniu stosunku pracy, jak również po jego nawiązaniu, jeżeli powstają nowe zagrożenia dla pracowników lub zmienia się ich nasilenie (por. T. Liszcz, Prawo pracy, Warszawa 2005, wyd. 2, s. 402).
Zapobieganie chorobom zawodowym
Według art. 227 § 1 k.p. pracodawca jest obowiązany stosować środki zapobiegające chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą. Pracodawca powinien w szczególności:
1) utrzymywać w stanie stałej sprawności urządzenia ograniczające lub eliminujące szkodliwe dla zdrowia czynniki środowiska pracy oraz urządzenia służące do pomiarów tych czynników,
2) przeprowadzać na swój koszt badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrować i przechowywać wyniki tych badań i pomiarów oraz udostępniać je pracownikom.
Badania lekarskie
Pracownicy podlegają wstępnym i okresowym badaniom lekarskim.
Wstępnym badaniom lekarskim podlegają:
1) osoby przyjmowane do pracy,
2) pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.
Badaniom wstępnym nie podlegają jednak osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą (art. 229 § 1 k.p.).
W przypadku spowodowanej chorobą niezdolności do pracy, trwającej dłużej niż 30 dni pracownik podlega kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku (zob. art. 229 § 2 k.p.).
Okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych (por. art. 229 § 3 k.p.).
Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego, które stwierdza brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku (por. art. 229 § 4 k.p.)
Zgodnie z art. 229 § 5 k.p. pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających jest obowiązany zapewnić tym pracownikom okresowe badania lekarskie także:
1) po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami,
2) po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.
Badania, o których mowa powyżej, są przeprowadzane na koszt pracodawcy. Pracodawca ponosi ponadto inne koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki pracy (por art. 229 § 6 k.p.).
Obowiązki pracodawcy w przypadku stwierdzenia u pracownika objawów choroby zawodowej
W razie stwierdzenia u pracownika objawów wskazujących na powstawanie choroby zawodowej pracodawca jest obowiązany na podstawie orzeczenia lekarskiego, w terminie i na czas określony w tym orzeczeniu, przenieść pracownika do innej pracy nienarażającej go na działanie czynnika, który wywołał te objawy. Jeżeli przeniesienie do innej pracy powoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje dodatek wyrównawczy przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy (zob. art. 230 k.p.).
Obowiązki pracodawcy w przypadku niezdolności pracownika do wykonywania pracy wskutek wypadku lub choroby zawodowej
Pracodawca na podstawie orzeczenia lekarskiego winien przenieść do odpowiedniej pracy pracownika, który stał się niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, a nie został uznany za niezdolnego do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (por. art. 231 k.p.).
Szczególnie uciążliwe warunki pracy
Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych nieodpłatnie, odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych (zob. art. 232 k.p.).
Zapewnienie higienicznych warunków pracy
Pracodawca winien zapewnić pracownikom odpowiednie urządzenia higieniczno-sanitarne oraz dostarczyć niezbędne środki higieny osobistej (por. art. 233 k.p.).
Podstawa prawna:
Art. 226, 227 § 1, 229 § 1-6, 230, 231, 232, 233 Ustawy z dnia 26 czerwca 1964 r. – Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 1998 r., nr 21, poz. 94 ze zm.).
Art. 4 pkt 4 Ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 2004 r., nr 125, poz. 1317 ze zm.).
Literatura
T. Liszcz, Prawo pracy, wyd. 2, Warszawa 2005.
