Zgodnie treścią art. 92 § 1 Kodeksu pracy, pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.
Nabycie prawa do odprawy rentowej lub emerytalnej zależy od zaistnienia następujących okoliczności:
1) spełnienie przez pracownika warunków uprawniających do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, które to zostały wyszczególnione w ustawie z dnia z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
2) ustanie stosunku pracy,
3) zmiana statusu prawnego z pracownika na świadczeniobiorcę,
4) występowanie związku między ustaniem stosunku pracy a przejściem pracownika na rentę lub emeryturę.
Dodatkowo zgodnie z uchwalą SN z 2.3.1994 r., I PZP 4/94, OSNAPiUS 1994, Nr 2, poz. 24, niezbędnym warunkiem nabycia prawa do odprawy jest ustanie stosunku pracy. Przesłanki tej nie spełnia pozostawanie w stosunku pracy z jednoczesnym pobieraniem renty inwalidzkiej. Nie ma jednak wpływu na prawo do odprawy przysługującej od pracodawcy, u którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem pracownika na rentę lub emeryturę, okoliczność, że następnie nawiązał on nowy stosunek pracy. Przejście pracownika na rentę lub emeryturę oznacza nie tylko nabycie uprawnień do jednego z tych świadczeń długoterminowych, ale można również mówić o zmianie statusu prawnego osoby nabywającej prawo do odprawy z pracownika na świadczeniobiorcę.
Zgodnie z art. 921 § 2 Prawa pracy, odprawa rentowa i emerytalna są świadczeniami jednorazowymi. Jeżeli jednak pracownik był zatrudniony u kilku pracodawców i jednocześnie u wszystkich przechodzi na rentę lub emeryturę, to odprawa przysługuje mu od każdego z tych pracodawców. Przyjmuje się, że w sytuacji, gdy pracownik otrzymał już odprawę, a następnie u nowego pracodawcy nabyłby prawo do wyższej odprawy (na podstawie np. układu zbiorowego pracy), to od nowego pracodawcy przysługuje mu świadczenie w wysokości różnicy między tą odprawą a otrzymaną wcześniej. Odprawa pieniężna przysługuje w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia za pracę. Wysokość odprawy ustala się na podstawie rozporządzenia MPiPS z 29.5.1996 r. według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop. W przypadku, kiedy to pracodawca uchyla się od zapłaty jednorazowej odprawy, pracownikowi przysługuje roszczenie o zapłatę odprawy emerytalnej. Roszczenie tego rodzaju jest wymagalne od dnia rozwiązania stosunku pracy także wtedy, gdy orzeczenie przyznające emeryturę zostało wydane później.
