W aktualnie obowiązującym stanie prawnym nie ma przepisów, które umożliwiałyby szybką wypłatę wynagrodzeń pracowników „opuszczonych” przez pracodawców, pomimo że art. 3-8 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz.U. Nr 158, poz. 1121, z 2008 r. Nr 237, poz. 1654, z 2009 r. Nr 6, poz. 33) stosunkowo szeroko definiują niewypłacalność pracodawcy, z którym to stanem ustawa wiąże możliwość uruchomienia środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Konieczne jest zwykle złożenie przez wierzycieli wniosku o ogłoszenie upadłości, a w konsekwencji wydanie przez sąd upadłościowy rozstrzygnięcia w sprawie wniosku o ogłoszenie upadłości pracodawcy.
Zaproponowano, zatem – w uchwalonym projekcie nowelizacji ustawy dodanie art. 8a zawierającego nowy tytuł niewypłacalności pracodawcy w związku z niezaspokojeniem roszczeń pracowniczych z powodu braku środków finansowych w przypadku faktycznego zaprzestania działalności przez pracodawcę oraz dodanie art. 12a, który wprowadza rozwiązania umożliwiające jak najwcześniej wypłatę zaliczek na poczet świadczeń pracownikom. W przypadku braku osób uprawnionych do reprezentacji pracodawcy niewypłacalnego, Kierownik Biura Terenowego Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych będzie wypłacał, na wniosek pracownika, zaliczkę na poczet niezaspokojonych przez pracodawcę świadczeń pracowniczych w kwocie niezaspokojonych świadczeń, o których mowa w art.12 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych (…), nie wyższej jednak niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
Wniosek pracownika o wypłatę zaliczki składany do Kierownika Biura Terenowego Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy, powinien zawierać następujące dane: uprawdopodobnienie faktu pozostawania w stosunku pracy z danym pracodawcą, uprawdopodobnienie wystąpienia niewypłacalności pracodawcy, dowody na fakt złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, oświadczenie w przedmiocie rodzaju niezaspokojonych roszczeń pracowniczych i ich wysokości, pod rygorem odpowiedzialności karnej z art. 233 Kodeksu karnego za fałszywe zeznania. W przypadku zgłoszenia przez pracownika wniosku o wypłatę świadczeń z tytułu faktycznego zaprzestania działalności przez pracodawcę kierownik Biura Terenowego Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych ma prawo do uzyskania niezbędnych informacji, w szczególności w zakresie: składania deklaracji i opłacenia należnych podatków w urzędzie skarbowym, wyrejestrowania pracowników lub płatnika z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, ustaleń dokonanych przez Państwową Inspekcję Pracy w ramach przeprowadzonych u pracodawcy kontroli i inspekcji, ustaleń dokonanych przez komornika w trakcie prowadzonych przeciwko pracodawcy postępowań egzekucyjnych. Ponadto kierownik Biura Terenowego Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych będzie miał prawo żądania od pracodawcy dokumentów potwierdzających faktyczne zaprzestanie działalności, w tym także wglądu do dokumentacji w miejscu działalności pracodawcy.
