Projektowane zmiany mają na celu wzmocnienie systemu poręczeń i gwarancji i ułatwienie w ten sposób dostępu do zewnętrznego finansowania – głównie w formie kredytów małym i średnim przedsiębiorcom. Ich realizacja umożliwi zwiększenie skali działalności poręczeniowej i rozszerzenie oferty zabezpieczeń, zapewni stabilność bazy kapitałowej podmiotów działających w systemie oraz doprowadzi do ujednolicenia standardów działalności poręczeniowej. Jednocześnie zostaną zapewnione odpowiednie mechanizmy instytucjonalnego monitoringu systemu poręczeniowego i dostosowane do jego specyfiki zasady sprawozdawczości.
Przepisy projektu nowelizacji ustawy wprowadzają nowy podział kompetencyjny w odniesieniu do podmiotów udzielających poręczeń i gwarancji spłaty kredytu w imieniu i na rachunek Skarbu Państwa, dzieląc je między Radę Ministrów, działającą na wniosek ministra właściwego do spraw finansów publicznych, ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz Bank Gospodarstwa Krajowego. Nowością w odniesieniu do aktualnie obowiązującej regulacji jest umożliwienie BGK udzielania poręczeń i gwarancji w imieniu i na rachunek Skarbu Państwa. Zgodnie z projektowanymi przepisami będzie to miało miejsce, gdy kwota wnioskowanego poręczenia lub gwarancji znajdzie się w przedziale między 10 mln a 30 mln euro oraz gdy poręczenie lub gwarancja, oprócz innych wymogów ustawowych, których spełnienie jest niezbędne dla udzielania poręczeń i gwarancji, mogą być udzielane, jeżeli ich kwota nie przekracza 60 % pozostającej do spłaty kwoty zobowiązania objętego poręczeniem lub gwarancją wraz z 60 % należnych odsetek od tej kwoty i innych kosztów bezpośrednio związanych z tym zobowiązaniem oraz w sytuacji, gdy poręczenia i gwarancje są udzielane za wynagrodzeniem odpowiadającym wynagrodzeniu rynkowemu. Warunki i tryb udzielania, wykonywania i monitorowania poręczeń lub gwarancji udzielanych przez BGK w imieniu i na rachunek Skarbu Państwa, a także wysokość, warunki i tryb pobierania przez BGK opłat prowizyjnych oraz wynagrodzenie Banku za wykonywane czynności określi umowa zawarta między ministrem właściwym do spraw finansów publicznych a Bankiem. W pozostałym zakresie poręczenia i gwarancje w imieniu Skarbu Państwa będą udzielane na dotychczasowych zasadach. Ponadto projekt zakłada zmniejszenie z 60 % do 50 % wartość zobowiązania wraz z odsetkami i innymi kosztami możliwą do objęcia poręczeniem lub gwarancją Rady Ministrów i ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Rozszerzono katalog celów przeznaczenia kredytu objętego poręczeniem lub gwarancją o wspieranie eksportu polskich towarów i usług w ramach realizacji programów rządowych.
Rozdział 9 nowelizowanej ustawy jest konsekwencją likwidacji Krajowego Funduszu Poręczeń Kredytowych i wprowadza możliwość udzielania przez BGK poręczeń i gwarancji w ramach rządowych programów społeczno-gospodarczych oraz programów samorządności lokalnej i rozwoju regionalnego, w szczególności: projektów realizowanych z wykorzystaniem środków z Unii Europejskiej, projektów infrastrukturalnych i projektów związanych z rozwojem sektora małych i średnich przedsiębiorstw – w tym realizowanych z wykorzystaniem środków publicznych, o których mowa w art. 4 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o Banku Gospodarstwa Krajowego. Takie poręczenia i gwarancje są udzielane przez BGK we właściwym imieniu i na własny rachunek. Szczegółowe warunki i tryb udzielania takich poręczeń lub gwarancji oraz warunki i tryb pobierania opłat prowizyjnych z tytułu ich udzielenia będzie określała umowa zawarta między ministrem właściwym do spraw finansów publicznych a BGK. Ponadto BGK w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych opracuje plan rzeczowo-finansowy związany z realizacją programów rządowych obejmujący m.in. łączną kwotę do wysokości, której BGK może udzielać poręczeń i gwarancji w ramach programów rządowych, i przewidywane wydatki i wypłaty wynikające z udzielanych poręczeń i gwarancji. W celu realizacji programów rządowych minister właściwy do spraw finansów publicznych będzie przekazywał środki na zwiększenie funduszu statutowego. Ponadto, analogicznie do przepisów obowiązujących obecnie w odniesieniu do KFPK, minister właściwy do spraw Skarbu Państwa może, w drodze rozporządzenia, przekazać nieodpłatnie BGK akcje lub udziały stanowiące własność Skarbu Państwa.
Natomiast kolejna wprowadzona w projekcie zmiana – zaproponowana w art. 35 ust. 2 ma na celu wprowadzenie możliwości obejmowania lub nabywania przez BGK akcji podmiotów udzielających poręczeń i gwarancji. Dotychczas takie akcje były nabywane ze środków KFPK. Jednakże przepisy dawały możliwość nabywania akcji podmiotów udzielających poręczeń i gwarancji wyłącznie spłaty kredytów zaciąganych przez mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców. Tak precyzyjne określenie przeznaczenia środków powoduje, iż fundusze poręczeniowe, w których BGK jest akcjonariuszem lub udziałowcem, nie mogą rozszerzyć zakresu poręczeń i gwarancji poza poręczenia i gwarancje spłaty kredytów lub pożyczek. Tymczasem dynamiczny rozwój funduszy poręczeniowych skutkuje poszerzaniem przez te instytucje oferty, w sposób dostosowujący ją do potrzeb zarówno przedsiębiorców, jak też instytucji finansowych. Zaproponowana zmiana ustawy umożliwi rozszerzenie oferty funduszy poręczeniowych, w których BGK nabył lub nabędzie akcje lub udziały, o nowe produkty, jakimi są np. poręczenia leasingu lub factoringu, a także zwiększenie liczby podmiotów, które będą mogły skorzystać z poręczeń udzielanych przez lokalne i regionalne instytucje poręczeniowe. Planowaną kwotę zaangażowania BGK w akcje takich podmiotów będzie określał plan rzeczowo-finansowy.
