Kwestia tzw. opłaty śmieciowej została szczegółowo uregulowana w ustawie z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Zgodnie z treścią art. 6c powyższego aktu prawnego, gminy są obowiązane do zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy. Rada gminy może przy tym, w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, postanowić o odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne. Obowiązek ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi powstaje w pierwszym przypadku – za każdy miesiąc, w którym na danej nieruchomości zamieszkuje mieszkaniec, a w drugim przypadku -za każdy miesiąc, w którym na danej nieruchomości powstały odpady komunalne.
Rada gminy, w drodze uchwały dokonuje wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi spośród metod określonych wyraźnie w ustawie oraz ustala stawkę takiej opłaty. Dopuszcza się przy tym stosowanie więcej niż jednej metody ustalenia opłat na obszarze gminy. Rada ustala także stawkę opłaty za pojemnik o określonej pojemności. Określając stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, bierze ona pod uwagę:
- liczbę mieszkańców zamieszkujących daną gminę;
- ilość wytwarzanych na terenie gminy odpadów komunalnych;
- koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, o których mowa w art. 6r ust. 2 ustawy;
- przypadki, w których właściciele nieruchomości wytwarzają odpady nieregularnie, w szczególności to, że na niektórych nieruchomościach odpady komunalne powstają sezonowo.
Rada gminy określa niższe stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, jeżeli odpady komunalne są zbierane i odbierane w sposób selektywny, może również różnicować stawki opłat, wprowadzać zwolnienia przedmiotowe, ustanawiać dopłaty dla właścicieli nieruchomości, o których mowa w art. 6c ust. 1 ustawy, spełniających ustalone przez nią kryteria lub określić szczegółowo zasady ustalania tych opłat.
Zgodnie z treścią art. 6qa omawianej ustawy, wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Z ustawy o czystości i porządku w gminach wynika, że właściciel nieruchomości musi mieć podpisaną umowę na odbieranie odpadów komunalnych. W przypadku kontroli ze strony gminy powinien więc zadbać o jej przedłużenie. W praktyce za niedopełnienie tego obowiązku grozi mandat od 20 zł do 500 zł. Pamiętajmy, że opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi stanowi dochód gminy, podobnie jest zresztą z karami za nie wniesienie opłaty śmieciowej.
Kwestia odpowiedzialności za nie wniesienie opłaty śmieciowej została uregulowana w art. 10 omawianej ustawy. Przepis ten stwierdza, że karze grzywny podlega ten, kto nie wykonuje obowiązków określonych w regulaminie dotyczącym wywozu śmieci, a w tym mieści się jak wiadomo obowiązek płacenia za wywóz nieczystości. Kary pieniężne będą wymierzane zgodnie z Kodeksem wykroczeń.
