Rozliczenie należności emisyjnych zostało uregulowane polskim aktem prawnym – ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Zgodnie z treścią art. 273, opłata za korzystanie ze środowiska jest ponoszona za:
- wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza;
- wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi;
- pobór wód;
- składowanie odpadów.
W praktyce z opłatami środowiskowymi związana będzie zatem działalność produkcyjna, handlowa, prowadzenie stacji paliw i przeładunku paliw, lakierowanie, spawanie, malowanie, transport, czy nawet hodowla ryb i drobiu. Z drugiej strony ustawodawca przewidział, że wprowadzanie ścieków do szamba, emisja ich do kanalizacji, czy kupno wody od wodociągów nie podlegają opłacie środowiskowej.
Administracyjna kara pieniężna jest ponoszona za przekroczenie lub naruszenie warunków korzystania ze środowiska, ustalonych decyzją w powyższym zakresie, a także w zakresie magazynowania odpadów i emitowania hałasu do środowiska.
Pamiętajmy, że wysokość opłat za korzystanie ze środowiska i administracyjnych kar pieniężnych zależy odpowiednio od ilości i rodzaju gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza; ilości i jakości pobranej wody oraz od tego, czy pobrano wodę powierzchniową czy podziemną, a także od jej przeznaczenia. Obowiązek płacenia za korzystanie ze środowiska naturalnego poprzez skierowane do niego emisje obejmuje nie tylko duże zakłady produkcyjne czy przemysłowe jak np. fabryki samochodów, ale także niewielkie przedsiębiorstwa. Jedynym kryterium w tym zakresie jest fakt wpływania na środowisko poprzez prowadzenie określonej działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 276 Prawa ochrony środowiska, podmiot korzystający ze środowiska bez uzyskania wymaganego pozwolenia lub innej decyzji ponosi opłatę podwyższoną za korzystanie ze środowiska. W razie korzystania ze środowiska z przekroczeniem lub naruszeniem warunków określonych w pozwoleniu lub innej decyzji podmiot korzystający ze środowiska ponosi, oprócz opłaty, administracyjną karę pieniężną.
Wyliczenie należności za emisję ustawodawca pozostawił zobowiązanemu przedsiębiorcy. W praktyce może się to okazać dosyć karkołomnym zadaniem, biorąc pod uwagę zwłaszcza fakt dużej i skomplikowanej produkcji, w której wykorzystywane są liczne związki chemiczne. W takiej sytuacji niezbędna okazuje się pomoc specjalisty, który dużo szybciej obliczy konieczną do uiszczenia opłatę środowiskową. Górne jednostkowe stawki opłat wynoszą na 2013 r.:
- 371,43 zł za 1 kg gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza;
- 238,14 zł za 1 kg substancji wprowadzanych ze ściekami do wód lub do ziemi;
- 27,20 zł za 1 dam3 wód chłodniczych;
- 272,10 zł za umieszczenie 1 Mg odpadów na składowisku;
- 4,04 zł za pobór 1 m3 wody podziemnej;
- 2,10 zł za pobór 1 m3 wody powierzchniowej;
- 4,04 zł za 1 m2 powierzchni na jeden rok, z której odprowadzane są ścieki, o których mowa w art. 3 pkt 38 lit. c;
- 26,03 zł za każde rozpoczęte 100 kg przyrostu masy ryb innych niż łososiowate lub innych organizmów wodnych w ciągu cyklu produkcyjnego w obiektach chowu lub hodowli tych ryb lub tych organizmów, o ile zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 3 pkt 38 lit. g.
W 2012 r. górne stawki wyniosły odpowiednio:
- 273 zł za 1 kg gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza;
- 175 zł za 1 kg substancji wprowadzanych ze ściekami do wód lub do ziemi;
- 20 zł za 1 dam3 wód chłodniczych;
- 200 zł za umieszczenie 1 Mg odpadów na składowisku;
- 3 zł za pobór 1 m3 wody podziemnej;
- 1,50 zł za pobór 1 m3 wody powierzchniowej;
- 3 zł za 1 m2 powierzchni na jeden rok, z której odprowadzane są ścieki, o których mowa w art. 3 pkt 38 lit. c;
- 20 zł za każde rozpoczęte 100 kg przyrostu masy ryb innych niż łososiowate lub innych organizmów wodnych w ciągu cyklu produkcyjnego w obiektach chowu lub hodowli tych ryb lub tych organizmów, o ile zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 3 pkt 38 lit. g.
Na zakończenie warto dodać, że opłaty za korzystanie ze środowiska podmiot korzystający ze środowiska wnosi na rachunek urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce korzystania ze środowiska. Opłaty za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, wynikające z eksploatacji urządzeń, wnosi się na rachunek urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce rejestracji podmiotu korzystającego ze środowiska. Administracyjne kary pieniężne podmiot korzystający ze środowiska wnosi na rachunek wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, który wydał decyzje w przedmiocie wymierzenia kary. Pamiętajmy, że wpływy z tytułu opłat i kar stanowią przychody Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz dochody budżetów powiatów i budżetów gmin. Rozliczenie musi nastąpić do 31 stycznia 2013 r., obejmuje ono wpływ prowadzonej przez przedsiębiorców działalności gospodarczej na środowisko w drugim półroczu 2012 r. Opłatę uiszcza się, gdy należność za półrocze przekracza 400 zł. Jeśli jednak przedsiębiorca związany jest niższą sumą pieniężną, musi on przesłać do właściwego urzędu marszałkowskiego i wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska sprawozdanie, w którym poda wszelkie informacje o ilości i rodzaju wprowadzanych do środowiska substancji. Sprawozdanie powinno zostać złożone na specjalnym druku, które określone zostało w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z 18 czerwca 2009 r. w sprawie wzorów wykazów zawierających informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz wysokości należnych opłat. Zaniechanie składania sprawozdań wiąże się z sankcją zapłaty zaległości oraz 20% odsetek. Powyższy obowiązek ulega przedawnieniu dopiero po upływie 5 lat.
W 2013 r. rozliczanie należności za emisję substancji do środowiska będzie dokonywane tylko raz w roku, a nie jak do tej pory dwa razy. Dodatkowo zmieni się wysokość kwoty, od której obowiązkowo należy uiścić opłatę – będzie to przekroczenie nie 400 zł, a 800 zł. Oczywiście praktyczne zastosowanie zmian pojawi się dopiero na początku 2014 r., kiedy to powstanie obowiązek rozliczenia się za emisje dokonane w bieżącym 2013 r.
