O takie przekształcenie mogą ubiegać się:
- osoby fizyczne i prawne będące w dniu 13 października 2005r. użytkownikami wieczystymi nieruchomości,
- osoby fizyczne będące w dniu 13 października 2005r. użytkownikami wieczystymi nieruchomości, jeżeli użytkowanie wieczyste uzyskały w zamian za wywłaszczenie lub przejęcie nieruchomości gruntowej na rzecz Skarbu Państwa na podstawie innych tytułów, przed dniem 5 grudnia 1990r. oraz na podstawie art. 7 dekretu z dnia 26 października 1945r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (tzw. „Dekretu Bieruta”),
- osoby fizyczne i prawne będące właścicielami lokali, których udział w nieruchomości wspólnej obejmuje prawo użytkowania wieczystego,
- spółdzielnie mieszkaniowe będące właścicielami budynków mieszkalnych lub garaży,
- osoby fizyczne i prawne, będące następcami prawnymi w/w użytkowników.
W przypadku współużytkowania wieczystego z żądaniem przekształcenia występują wszyscy współużytkownicy wieczyści. Z żądaniem przekształcenia mogą wystąpić współużytkownicy wieczyści, których suma udziałów wynosi co najmniej połowę. Jeżeli co najmniej jeden współużytkownik wieczysty zgłosi sprzeciw wobec złożonego wniosku o przekształcenie, właściwy organ zawiesza postępowanie. Z prawa tego nie mogą skorzystać:
- Polski Związek Działkowców,
- państwowe i samorządowe osoby prawne, a także spółki handlowe w odniesieniu do których Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego jest podmiotem dominującym,
- nieruchomości, wobec których toczy się postępowanie administracyjne, mające na celu nabycie nieruchomości lub jej części pod inwestycję celu publicznego.
Przekształcenie użytkowania wieczystego w prawo własności następuje na wniosek uprawnionego użytkownika wieczystego na podstawie decyzji administracyjnej właściwego organu.
W przypadku nieruchomości stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego jest to organ wykonawczy odpowiedniej jednostki samorządowej (wójt, burmistrz, prezydent miasta, zarząd powiatu czy województwa). Natomiast co do gruntów Skarbu Państwa oraz tych, do których prawo własności Skarbu Państwa wykonują inne państwowe osoby prawne, decyzję taką wydaje starosta.
We wniosku należy podać: imię, nazwisko, adres wnioskodawcy, położenie nieruchomości dołączając jednocześnie aktualny odpis z księgi wieczystej i dokument potwierdzający prawo do przedmiotowej nieruchomości, a w przypadku nieruchomości rolnej, informację o przeznaczeniu w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Prawo użytkowania wieczystego przekształca się w prawo własności nieruchomości z dniem, w którym decyzja stała się ostateczna. Decyzja ta stanowi podstawę wpisu do księgi wieczystej. Organ wydający decyzję o przekształceniu ustala wysokość opłaty z tytułu przekształcenia i wskazuje ją w tej decyzji.
Opłata za przekształcenie, uiszczana przez użytkownika wieczystego, jest równa różnicy między wartością nieruchomości a wartością prawa użytkowania wieczystego.
Nieodpłatne przekształcenie następuje na rzecz osób fizycznych lub ich następców prawnych i spółdzielni mieszkaniowych lub ich następców prawnych:
- którym oddano nieruchomość w użytkowanie wieczyste w zamian za wywłaszczenie lub przejęcie nieruchomości gruntowej na rzecz Skarbu Państwa na podstawie innych tytułów, przed dniem 5 grudnia 1990r.,
- które uzyskały użytkowanie wieczyste na podstawie art. 7 dekretu z dnia 26 października 1945r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy.
W pozostałych przypadkach przekształcenie użytkowania wieczystego jest płatne. W określonych sytuacjach może jednak zostać przydzielona bonifikata. W odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa bonifikaty udziela wojewoda w drodze zarządzenia. Na podstawie uchwały właściwej rady lub sejmiku udziela się bonifikaty w stosunku do nieruchomości jednostek samorządu terytorialnego.
Na wniosek osób fizycznych, które prawo użytkowania wieczystego uzyskały przed dniem 5 grudnia 1990r. oraz ich następców prawnych starosta lub wójt, burmistrz, prezydent miasta, zarząd powiatu albo zarząd województwa, udzielają 50% bonifikaty od opłaty za przekształcenie.
W przypadku nieruchomości lub jej części wpisanej do rejestru zabytków, opłatę za przekształcenie obniża się o 50%. Należy nadmienić, że wójt, burmistrz, prezydent miasta oraz starosta mogą udzielić wyższej bonifikaty niż ta przewidziana w ustawie.Na wniosek użytkownika wieczystego przedmiotową opłatę można rozłożyć na raty. Nie może to być, czas krótszy niż 10 lat i nie dłuższy niż 20 lat, chyba że wnioskodawca wystąpi o okres krótszy niż 10 lat
Jeżeli osoba, na rzecz której zostało przekształcone prawo użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości przed upływem 5 lat, licząc od dnia przekształcenia, zbyła lub wykorzystała nieruchomość na inne cele niż cele, które stanowiły podstawę udzielenia bonifikaty właściwy organ może żądać zwrotu kwoty równej udzielonej bonifikacie po jej waloryzacji,.
Nie dotyczy to zbycia na rzecz osoby bliskiej, spółdzielni mieszkaniowej w przypadku ustanowienia odrębnej własności na rzecz członków oraz właścicieli lokali, którym przekształcono udział w prawie użytkowania wieczystego w prawo własności. W szczególnie uzasadnionych przypadkach organ może odstąpić od żądania zwrotu bonifikaty, za zgodą odpowiednio wojewody, rady lub sejmiku.
