Listu żelazny może być wydany przez właściwy miejscowo sąd okręgowy – zarówno w postępowaniu przygotowawczym, jak i jurysdykcyjnym. Dokument ten może być wydany niezależnie od tego, czy oskarżony jest obywatelem polskim, państwa obcego czy też bezpaństwowcem i czy jego pobyt w danym państwie jest legalny czy też nie. List żelazny zapewnia oskarżonemu pozostawanie na wolności aż do prawomocnego ukończenia postępowania, jeżeli oskarżony:
- będzie się stawiał w oznaczonym terminie na wezwanie sądu, a w postępowaniu przygotowawczym – także na wezwanie prokuratora,
- nie będzie się wydalał bez pozwolenia sądu z obranego miejsca pobytu w kraju,
- nie będzie nakłaniał do fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób starał się utrudniać postępowanie karne.
W razie nie usprawiedliwionego niestawienia się oskarżonego na wezwanie lub naruszenia innych warunków wymienionych powyżej, właściwy miejscowo sąd okręgowy orzeka o odwołaniu listu żelaznego.
Przepisy Kodeksu postępowania karnego umożliwiają uzależnienie wydania listu żelaznego od złożenia poręczenia majątkowego, którego wysokość, rodzaj jak i termin wpłacenia określa sąd. W razie odwołania listu żelaznego z powodu naruszenia warunków wymienionych powyżej, wartości majątkowe udzielone z tytułu poręczenia ulegają przepadkowi lub ściągnięciu.
Dotychczas obowiązujące przepisy umożliwiały odwołanie się od postanowienia sądu odwołującego list żelazny, jak również od orzeczenia dotyczącego przepadku przedmiotu poręczenia lub ściągnięciu wartości majątkowych w razie odwołania listu żelaznego. Natomiast nie przewidywały środków odwoławczych w przypadku odmowy wydania listu żelaznego. Nowelizacja zmienia ten niekorzystny stan prawa dla oskarżonego. W celu poszanowania jego prawa do wolności osobistej dokonuje zmiany art. 284 § 2 k.p.k, wprowadzając możliwość wniesienia zażalenia na postanowienie sądu o odmowie wydania listu żelaznego.
