- Reklama -
środa, 27 marca 2024
- Reklama -
Więcej
    Strona głównaPrawoPośredniość i bezpośredniość szkody

    Pośredniość i bezpośredniość szkody

    Czym tak naprawdę jest szkoda?

    Problematyka szkody i odszkodowania została uregulowana w Kodeksie cywilnym. Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną przez przepisy tej ustawy – każdy, kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Zanim jednak przejdziemy do kwestii szkody pośredniej, warto przypomnieć na jakich zasada można żądać odszkodowania. Samo zaistnienie szkody, niezależnie od jej postaci, nie jest bowiem jedyną przesłanką uprawniającą nas do żądania odszkodowania.

    Szkoda jest pojmowana jako uszczerbek następujący wbrew woli poszkodowanego w jego prawnie chronionych dobrach. Wyraża się on w różnicy pomiędzy stanem dóbr jaki istniał i jaki mógłby się w normalnej kolei rzeczy wytworzyć, a stanem, jaki powstał na skutek zdarzenia wywołującego zmianę w dotychczasowym stanie rzeczy, z którym to zdarzeniem ustawodawca wiąże powstanie odpowiedzialności odszkodowawczej. Zobowiązany do odszkodowania ponosi jednak odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Typowym jest natomiast taki skutek, o którym na podstawie zasad doświadczenia życiowego wiadomo, że jest charakterystyczny dla danej przyczyny jako normalny rezultat określonego zjawiska. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Jak podkreśla sąd apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 5 kwietnia 2013 r. (sygn. akt I ACa 142/13), zgodnie z art. 361 § 1 KC zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Istniejąca rzeczywistość wyraża się w powiązaniach kauzalnych pomiędzy różnorodnymi zdarzeniami i zjawiskami. Charakter tych powiązań, ich częstotliwość oraz natężenie dają podstawę do selekcji według wzorca adekwatności (normalności). Zakłada on powtarzalność (doświadczalnie sprawdzalną) pewnych powiązań i ich typowość wykraczającą poza granice prostego związku. Wysokie prawdopodobieństwo powiązania typowego może wynikać z jego zakorzenienia w normie prawa, zwyczajach, odruchach oportunistycznych uczestników obrotu prawnego, itp.

    Szkoda bezpośrednia

    Wracając jednak do kwestii bezpośredniości szkody, przedstawiciele doktryny wskazują, że ze szkodą bezpośrednią mamy do czynienia, gdy jest ona bezpośrednim następstwem zdarzenia wywołującego szkodę oraz gdy dotyczy dobra, które zostało bezpośrednio dotknięte zdarzeniem wywołującym szkodę. O szkodzie pośredniej będziemy mogli mówić z kolei, gdy będzie ona następstwem szkody bezpośredniej. Innymi słowy szkoda pośrednia jest efektem wystąpienia szkody bezpośredniej. Problematyczną jest niestety możliwość dochodzenia roszczeń odszkodowawczych w przypadku jej zaistnienia. Część doktryny uważa, że odszkodowanie będzie należne w każdej sytuacji, gdy poszkodowany pośrednio podmiot wykaże związek przyczynowy pomiędzy zachowaniem sprawcy szkody, a powstałą szkodą. Inni prawnicy podkreślają, że takie stanowisko niesie za sobą duże ryzyko pojawienia się ogromnej ilości roszczeń odszkodowawczych – liczba tzw. szkód pośrednich może w praktyce okazać się bardzo duża. Tym samym możliwość żądania odszkodowania za taką szkodę powinna zostać ilościowo ograniczona. W powyższej kwestii wypowiedział się sam Sąd Najwyższy, który w wyroku z dnia 22 czerwca 2012 r. (sygn. akt V CSK 282/11) stwierdził, że odszkodowaniu podlega nie tylko szkoda bezpośrednia, lecz także tzw. szkoda pośrednia, jeżeli pozostaje w normalnym związku przyczynowym z bezprawnym zachowaniem sprawcy. Na gruncie art. 361 § 1 KC obojętne bowiem jest, czy ma miejsce związek przyczynowy bezpośredni, czy pośredni oraz, czy jest to związek przyczynowy złożony, wieloczłonowy, z tym, że odpowiedzialność cywilną uzasadnia jedynie taki związek przyczynowy wieloczłonowy, w którym między poszczególnymi ogniwami zachodzi normalna zależność przyczynowa, a więc każde ogniwo tego związku podlega ocenie z punktu widzenia przyczynowości adekwatnej. Związek przyczynowy może więc występować jako normalny również wtedy, gdy pewne zdarzenie stworzyło warunki powstania innych zdarzeń, z których dopiero ostatnie stało się bezpośrednią przyczyną szkody. Dla oceny istnienia związku przyczynowego, jako kategorii obiektywnej, nie ma przy tym znaczenia, z jakich powodów osoba poszkodowana wskazała jako przyczynę szkody określone zdarzenie, a nie zdarzenie inne, które pozostawało w ciągu przyczyn lub stanowiło współprzyczynę szkody. Okoliczności te mogą być ewentualnie rozważane przy ocenie roszczenia odszkodowawczego na podstawie zasad ogólnych, natomiast przy ustalaniu związku przyczynowego jako jednej z przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej decydujące znaczenie ma to, czy i jaką szkodę spowodowało bezprawne zdarzenie wskazane przez powoda jako podstawa faktyczna tego roszczenia.

    Podstawa prawna:

    [art. 361 k.c. (Dz.U. z 2014 r. Nr 121 j.t.)]

    POWIĄZANE ARTYKUŁY
    - Reklama -

    NAJPOPULARNIEJSZE