Odsetki, koszty i…?
Bank może udzielić kredytu lub pożyczki pod warunkiem ustanowienia dodatkowego sposobu zabezpieczenia, np. w postaci prawa do potrącenia swojej wierzytelności z wierzytelnością drugiej strony. Zgodnie bowiem art. 92 ust. 2 Prawa bankowego „Bank może potrącić ze swego długu wierzytelność, której termin wymagalności jeszcze nie nadszedł, jeżeli podmiot będący dłużnikiem został postawiony w stan likwidacji, oraz we wszystkich tych przypadkach, gdy służy bankowi prawo ściągnięcia swych wierzytelności przed nadejściem terminu płatności. Potrącenie nie może być dokonane w zakresie, w jakim wierzytelność z rachunku bankowego została zajęta jako przedmiot egzekucji należności z tytułu zobowiązań podatkowych.”
W praktyce oświadczenie o potrąceniu to oświadczenia woli jednej strony, o którym mowa w przepisach Kodeksu cywilnego (art. 61). Zostają przy tym zachowane postanowienia zawarte w ogólnych warunkach umów lub regulaminach ustalających warunki otwierania i prowadzenia rachunków bankowych, a także określających rodzaje udzielanych kredytów oraz warunki umów kredytu i umów pożyczek.
Potrącenie przed terminem wymagalności
Art. 92 ust. 2 Prawa bankowego, w odróżnieniu od ustawowego potrącenia określonego w przepisach Kodeksu cywilnego (art. 498-505), umożliwia dokonanie potrącenia nawet w sytuacji, gdy wierzytelność banku nie jest jeszcze wymagalna, czyli nie upłynął jeszcze termin do spłaty aktualnego zadłużenia. Bank może skorzystać z praw do potrącenia, gdy kredytobiorca będący osobą prawną (np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna) lub jednostką organizacyjną, której przepisy szczególne przyznają osobowość prawną (np. spółka jawna, spółka komandytowa, spółka partnerską) osiągnie stan likwidacji. Może też wystąpić sytuacja, w której bankowi będzie przysługiwać prawo ściągnięcia swych wierzytelności przed nadejściem terminu ich płatności.
Co należy przez to rozumieć? Taka sytuacja ma miejsce w przypadku wypowiedzenia umowy kredytu z jednoczesnym powołaniem się na uprawnienie do ściągnięcia wierzytelności przed ustalonym w umowie terminem zapłaty. Bank może także zażądać przedterminowej zapłaty w razie niewypłacalności dłużnika lub znacznego zmniejszenia się zabezpieczenia wierzytelności, za które dłużnik jest odpowiedzialny (np. utraty wartości obciążonej ruchomości, lub w ogóle utraty przedmiotu zabezpieczenia).
Potrącenie możliwe także z konta dłużnika
Bez względu na to, że powołany ust. 2 art. 93 Prawa bankowego nie przesądza o możliwości zastosowania potrącenia środków zgromadzonych na rachunku bankowym, to niewątpliwe może stanowić podstawę do ustanowienia takiego sposobu zabezpieczenia, z zastrzeżeniem, że wierzytelność posiadacza rachunku musi być wymagalna. Dla przykładu, bank może potrącić wierzytelność o wypłatę środków pieniężnych, wierzytelność o wypłatę odsetek, a także wierzytelność przysługującą mu w stosunku do posiadacza lokaty terminowej, a także innego typu rachunku bankowego.
Informacja droższa pieniądza
Niejednokrotnie starając się o kredyt nie myślimy o tym, że podpisując umowę pożyczki, zaciągamy zobowiązanie, które, jeśli nie będzie spłacane, może się wiązać z postępowaniem egzekucyjnym. W czasach, gdy kredyty i pożyczki są stosunkowo łatwo dostępne, przed podpisaniem umowy kredytowej warto uzyskać szczegółowe i możliwie pełne informacje na temat warunków kredytu oraz konsekwencji braku spłaty. Bo bardziej opłaca się chuchać na zimne, niż być mądrym po szkodzie.
Suzana Zatoń
aplikant radcowski w Kancelarii Prawnej RAVEN Krupa & Stańko (Grupa Kapitałowa KRUK)
