Niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową a odpowiedzialność sprzedawcy
W myśl art. 4 ust. 1 u.s.w.s.k. sprzedawca odpowiada wobec kupującego, jeżeli towar konsumpcyjny w chwili jego wydania jest niezgodny z umową. W przypadku stwierdzenia niezgodności przed upływem sześciu miesięcy od wydania towaru domniemywa się, że istniała ona w chwili wydania.
W przypadku indywidualnego uzgadniania właściwości towaru konsumpcyjnego domniemywa się, że jest on zgodny z umową, jeżeli odpowiada podanemu przez sprzedawcę opisowi lub ma cechy okazanej kupującemu próbki albo wzoru, a także gdy nadaje się do celu określonego przez kupującego przy zawarciu umowy, chyba że sprzedawca zgłosił zastrzeżenia co do takiego przeznaczenia towaru (zob. art. 4 ust. 2 u.s.w.s.k.).
W przypadkach nieobjętych art. 4 ust. 2 u.s.w.s.k. domniemywa się, że towar konsumpcyjny jest zgodny z umową, jeżeli nadaje się do celu, do jakiego tego rodzaju towar jest zwykle używany oraz gdy jego właściwości odpowiadają właściwościom cechującym towar tego rodzaju. Takie samo domniemanie przyjmuje się, gdy towar odpowiada oczekiwaniom dotyczącym towaru tego rodzaju, opartym na składanych publicznie zapewnieniach sprzedawcy, producenta lub jego przedstawiciela. W szczególności uwzględnia się zapewnienia, wyrażone w oznakowaniu towaru lub reklamie, odnoszące się do właściwości towaru, w tym także terminu, w jakim towar ma je zachować (por. art. 4 ust. 3 u.s.w.s.k.).
Na równi z zapewnieniem producenta traktuje się zapewnienie osoby, która wprowadza towar konsumpcyjny do obrotu krajowego w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, oraz osoby, która podaje się za producenta przez umieszczenie na towarze swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odróżniającego (zob. art. 4 ust. 4 u.s.w.s.k.).
Sprzedawca nie jest związany zapewnieniem, o którym mowa w art. 4 u.s.w.s.k., jeżeli wykazał, że zapewnienia tego nie znał ani, oceniając rozsądnie, znać nie mógł albo że nie mogło ono mieć wpływu na decyzję kupującego o zawarciu umowy, albo też, że jego treść sprostowano przed zawarciem umowy (zob. art. 5 u.s.w.s.k.).
Za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową uważa się również nieprawidłowość w jego zamontowaniu i uruchomieniu, jeżeli czynności te zostały wykonane w ramach umowy sprzedaży przez sprzedawcę lub przez osobę, za którą ponosi on odpowiedzialność, albo przez kupującego według instrukcji otrzymanej przy sprzedaży (art. 6 u.s.w.s.k.).
Sprzedawca nie odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową, gdy kupujący w chwili zawarcia umowy o tej niezgodności wiedział lub, oceniając rozsądnie, powinien był wiedzieć. To samo odnosi się do niezgodności, która wynikła z przyczyny tkwiącej w materiale dostarczonym przez kupującego (art. 7 u.s.w.s.k.).
Możliwości konsumenta
Jeżeli towar konsumpcyjny jest niezgodny z umową, kupujący może żądać doprowadzenia go do stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy, chyba że naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów. Przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się wartość towaru zgodnego z umową oraz rodzaj i stopień stwierdzonej niezgodności, a także bierze się pod uwagę niedogodności, na jakie naraziłby kupującego inny sposób zaspokojenia (art. 8 ust. 1 u.s.w.s.k.).
Przy okazji omawiania tzw. „znacznych niedogodności” warto przybliżyć poglądy piśmiennictwa prawniczego. Pojęcie znacznych niedogodności nie odnosi się do zbyt długiego okresu oczekiwania na naprawę lub wymianę. Niedogodnością będzie konieczność dojazdu z odległej miejscowości specjalnie po to, aby odebrać naprawiony towar. Należy kierować się tu subiektywną oceną sytuacji z punktu widzenia kupującego, który nie powinien ponosić dodatkowych kosztów ani tracić czasu (zob. A. Baranowska, Uprawnienie do odstąpienia od umowy przez kupującego w świetle nowych regulacji prawnych, Radca Prawny 2003/5/86). Biorąc pod uwagę tenże pogląd niekiedy może okazać się trafne stwierdzenie polegające na przyjęciu, że z powodu znacznej odległości dzielącej siedzibę sprzedawcy i miejsce zamieszkania konsumenta naprawa bądź wymiana towaru powinna być zastąpiona możliwością odstąpienia od umowy (innymi słowy – zwrotem gotówki).
Nieodpłatność naprawy i wymiany w rozumieniu art. 8 ust. 1 u.s.w.s.k. oznacza, że sprzedawca ma również obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez kupującego, w szczególności kosztów demontażu, dostarczenia, robocizny, materiałów oraz ponownego zamontowania i uruchomienia (art. 8 ust. 2 u.s.w.s.k.).
Jeżeli sprzedawca, który otrzymał od kupującego żądanie doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową nie ustosunkował się do tego żądania w terminie 14 dni, uważa się, że uznał je za uzasadnione (por. art. 8 ust. 3 u.s.w.s.k.).
Jeżeli kupujący, z przyczyn określonych w art. 8 ust. 1 u.s.w.s.k., nie może żądać naprawy ani wymiany albo jeżeli sprzedawca nie zdoła uczynić zadość takiemu żądaniu w odpowiednim czasie lub gdy naprawa albo wymiana narażałaby kupującego na znaczne niedogodności, ma on prawo domagać się stosownego obniżenia ceny albo odstąpić od umowy. Od umowy nie można odstąpić, gdy niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jest nieistotna. Przy określaniu odpowiedniego czasu naprawy lub wymiany uwzględnia się rodzaj towaru i cel jego nabycia (por. art. 8 ust. 4 u.s.w.s.k.).
Kupujący traci uprawnienia przewidziane w art. 8 u.s.w.s.k. (powyżej), jeżeli przed upływem dwóch miesięcy od stwierdzenia niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową nie zawiadomi o tym sprzedawcy. Do zachowania terminu wystarczy wysłanie zawiadomienia przed jego upływem (por. art. 9 ust. 1 u.s.w.s.k.).
Sprzedawca odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jedynie w przypadku jej stwierdzenia przed upływem dwóch lat od wydania tego towaru kupującemu. Termin ten biegnie na nowo w razie wymiany towaru. Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana, strony mogą ten termin skrócić, jednakże nie poniżej jednego roku (art. 10 ust. 1 u.s.w.s.k.).
Roszczenia kupującego określone w art. 8 u.s.w.s.k. przedawniają się z upływem roku od stwierdzenia przez kupującego niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową. Przedawnienie nie może się skończyć przed upływem terminu określonego w art. 10 ust. 1 u.s.w.s.k (dwa lata od wydania towaru. Termin może zostać skrócony do roku w określonych przypadkach). W takim samym terminie wygasa uprawnienie do odstąpienia od umowy (por. art. 10 ust. 2 u.s.w.s.k.).
Zawiadomienie sprzedawcy o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową przerywa bieg przedawnienia. Przedawnienie nie biegnie w czasie wykonywania naprawy lub wymiany oraz prowadzenia przez strony, nie dłużej jednak niż przez trzy miesiące, rokowań w celu ugodowego załatwienia sprawy (art. 10 ust. 3 u.s.w.s.k.).
Upływ powyższych terminów nie wyłącza wykonania uprawnień wynikających z niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową, jeżeli sprzedawca w chwili zawarcia umowy wiedział o niezgodności i nie zwrócił na to uwagi kupującego (art. 10 ust. 4 u.s.w.s.k.).
Bezwzględny charakter regulacji
Uprawnień unormowanych w ustawie nie można wyłączyć ani ograniczyć w drodze umowy zawartej przed zawiadomieniem sprzedawcy o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową. W szczególności nie można tego dokonać przez oświadczenie kupującego, że wie o wszelkich niezgodnościach towaru z umową (por. art. 11 u.s.w.s.k.).
Odpowiedzialność za niezgodność towaru z umową a odpowiedzialność z tytułu udzielonej gwarancji
W przypadku stwierdzenia niezgodności towaru z umową zgodnie z art. 8 ust. 1 u.s.w.s.k. konsument w pierwszej kolejności może żądać albo wymiany towaru na nowy (bez wad) albo nieodpłatnej naprawy. Wybór zawsze należy do kupującego, sprzedawca nie może – co do zasady – odmówić wskazanemu sposobowi usunięcia niezgodności towaru z umową. Z odmową możemy się spotkać jedynie wtedy, gdy sprzedawca nie dysponuje zapasem danych rzeczy, nie jest w stanie szybko sprowadzić ich z magazynu lub hurtowni albo byłoby to zbyt kosztowne. Gdy sprzedawca w odpowiednim czasie (nie ma tu sztywnego terminu, zależy on raczej od właściwości nabywanego towaru) nie dokona naprawy albo wymiany bądź okażą się one niemożliwe, to wtedy kupujący może skorzystać z innych uprawnień, tj. może zażądać obniżenia ceny, a nawet odstąpić od umowy. Ta ostatnia możliwość nie dotyczy tych przypadków, gdy stwierdzona wada jest nieistotna (art. 8 ust. 4 u.s.w.s.k.). Sprzedawca jedynie nie odpowiada za taką niezgodność, o której kupujący wiedział w momencie transakcji, albo – oceniając rozsądnie – powinien był wiedzieć. Powyżej opisana odpowiedzialność z tytułu niezgodności towaru z umową jest obowiązkowa, co oznacza, że sprzedawca nie może jej z góry wyłączyć ani ograniczyć w drodze umowy z kupującym. Ponadto ustawa dokładnie reguluje uprawnienia kupującego i obowiązki sprzedawcy w tej mierze i nie pozostawia zbyt wiele swobody obu stronom na odmienne ustalenia. Co istotne, ten rodzaj odpowiedzialności dotyczy sprzedawcy, co oznacza, że kupujący ze swoimi roszczeniami nie może wystąpić bezpośrednio do producenta, jeśli to nie on jest stroną transakcji. Inaczej jest z odpowiedzialnością z tytułu gwarancji. Gwarancji z reguły udziela producent, ewentualnie dystrybutor bądź importer. Dopuszczalnym jest również, aby gwarancja udzielona została przez samego sprzedawcę. Udzielenie gwarancji jest bezpłatne i następuje przez oświadczenie gwaranta złożone w dokumencie gwarancyjnym bądź w reklamie (art. 13 u.s.w.s.k.). To z treści dokumentu gwarancji lub reklamy wynika, jakie obowiązki obciążają gwaranta, a także, jakie uprawnienia przysługują kupującemu w razie, gdy właściwość towaru nie będzie odpowiadała tej, o jakiej zapewnia udzielający gwarancji. Ważnym jest, że informacje udzielane przez gwaranta muszą być jasne, zrozumiałe i nie mogą wprowadzać konsumenta w błąd. Informacje te powinny też być wystarczające do prawidłowego i pełnego korzystania ze sprzedanego towaru. Udzielenie gwarancji nie wyłącza uprawnień kupującego wynikających z tytułu niezgodności towaru z umową (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 29 kwietnia 2014 r., sygn. akt: I ACa 1382/13).
Podstawa prawna
Art. 4, art. 5, art. 6, art. 7, art. 8, art. 9 ust. 1, art. 10, art. 11, art. 13 Ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2002 r. nr 141, poz. 1176 ze zm.).
Literatura
A. Baranowska, Uprawnienie do odstąpienia od umowy przez kupującego w świetle nowych regulacji prawnych, Radca Prawny 2003/5/86.
Orzecznictwo
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 29 kwietnia 2014 r., sygn. akt: I ACa 1382/13.
