- Reklama -
środa, 27 marca 2024
- Reklama -
Więcej
    Strona głównaPrawoW każdej chwili Twoim wierzycielem może zostać inny podmiot

    W każdej chwili Twoim wierzycielem może zostać inny podmiot

    Przelew wierzytelności, jako pierwszy sposób zmiany wierzyciela

    Zgodnie z przepisem art. 509 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią, chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

    Powyższe uregulowanie stanowi właśnie o przelewie wierzytelności. W ramach tej instytucji prawnej występują trzy podmioty. Pierwszym z nich jest cedent, a więc podmiot zbywający wierzytelność. Drugim podmiotem jest cesjonariusz, czyli podmiot nabywający wierzytelność oraz podmiot zobowiązany (dłużnik).

    Sąd Najwyższy rozważał niejednokrotnie kwestię zmiany wierzyciela. Wskazuje się, że zgodnie z art. 509 § 2 k.c. wierzytelność przechodzi na nabywcę ze wszystkimi właściwościami, przywilejami i brakami. W szczególności na nabywcę przechodzą także prawa uboczne związane z wierzytelnością i służące do jej zabezpieczenia (por. uzasadnienie wyroku SN z 11 grudnia 2009 r., sygn. akt: V CSK 184/09).

    Wierzytelność stwierdzona pismem

    Jeżeli zbywana wierzytelność jest stwierdzona pismem, przelew tej wierzytelności powinien być również stwierdzony pismem (por. art. 511 k.c.).
    Jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem, zastrzeżenie umowne, iż przelew nie może nastąpić bez zgody dłużnika, jest skuteczne względem nabywcy tylko wtedy, gdy pismo zawiera wzmiankę o tym zastrzeżeniu, chyba że nabywca w chwili przelewu o zastrzeżeniu wiedział (art. 514 k.c.).
    Przepis art. 514 k.c. chroni nabywcę, który nie zawsze ma możliwość powzięcia pewnych informacji, co do zastrzeżenia zgody dłużnika na dokonanie przelewu danej wierzytelności.

    Świadczenie do rąk poprzedniego wierzyciela

    Dopóki zbywca nie zawiadomił dłużnika o przelewie, spełnienie świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela ma skutek względem nabywcy, chyba że w chwili spełnienia świadczenia dłużnik wiedział o przelewie (zob. art. 512 k.c.).

    Zarzuty przysługujące dłużnikowi

    Dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie. Dłużnik może z przelanej wierzytelności potrącić wierzytelność, która mu przysługuje względem zbywcy, chociażby stała się wymagalna dopiero po otrzymaniu przez dłużnika zawiadomienia o przelewie. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy wierzytelność przysługująca względem zbywcy stała się wymagalna później niż wierzytelność będąca przedmiotem przelewu (art. 513 k.c.).

    Powołanie się zbywcy na nieważność przelewu

    Jeżeli dłużnik, który otrzymał o przelewie pisemne zawiadomienie pochodzące od zbywcy, spełnił świadczenie do rąk nabywcy wierzytelności, zbywca może powołać się wobec dłużnika na nieważność przelewu albo na zarzuty wynikające z jego podstawy prawnej tylko wtedy, gdy w chwili spełnienia świadczenia były one dłużnikowi wiadome (art. 515 k.c.).

    Odpowiedzialność zbywcy wierzytelności

    Zbywca wierzytelności ponosi względem nabywcy odpowiedzialność za to, że wierzytelność mu przysługuje. Za wypłacalność dłużnika w chwili przelewu ponosi odpowiedzialność tylko o tyle, o ile tę odpowiedzialność na siebie przyjął (art. 516 k.c.).

    Dokumenty na okaziciela a przelew wierzytelności

    Przepisów o przelewie nie stosuje się do wierzytelności związanych z dokumentem na okaziciela lub z dokumentem zbywalnym przez indos. Przeniesienie wierzytelności z dokumentu na okaziciela następuje przez przeniesienie własności dokumentu. Do przeniesienia własności dokumentu potrzebne jest jego wydanie (art. 517 k.c.).

    Wstąpienie w prawa wierzyciela, jako drugi sposób zmiany wierzyciela

    Zgodnie z przepisem art. 518 k.c. osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty:
    1) jeżeli płaci cudzy dług, za który jest odpowiedzialna osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi;
    2) jeżeli przysługuje jej prawo, przed którym spłacona wierzytelność ma pierwszeństwo zaspokojenia;
    3) jeżeli działa za zgodą dłużnika w celu wstąpienia w prawa wierzyciela (zgoda dłużnika powinna być pod nieważnością wyrażona na piśmie);
    4) jeżeli to przewidują przepisy szczególne.

    W omawianych wyżej wypadkach wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia, które jest już wymagalne. Jeżeli wierzyciel został spłacony przez osobę trzecią tylko w części, przysługuje mu, co do pozostałej części, pierwszeństwo zaspokojenia przed wierzytelnością, która przeszła na osobę trzecią wskutek zapłaty częściowej.

    Istota instytucji zmiany wierzyciela w świetle orzecznictwa

    Ustawodawca w Kodeksie cywilnym przewidział dwie instytucje prowadzące do zmiany wierzyciela. Pierwsza to instytucja przelewu wierzytelności, gdy do zmiany wierzyciela dochodzi w drodze umowy zawartej przez wierzyciela z osobą trzecią (zob. art. 509 k.c.). Druga instytucja jest natomiast uregulowana w art. 518 k.c. i dotyczy wstąpienia osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela (jest to tzw. cessio legis). Pomiędzy tymi instytucjami występują istotne różnice. Podstawienie w prawa zaspokajanego wierzyciela może być wynikiem umowy, gdy równocześnie następuje spełnienie świadczenia, albo może nastąpić z mocy ustawy w sytuacji przewidzianej przez prawo, gdy z określonymi zdarzeniami ustawa łączy nabycie wierzytelności przez osobę, która spłaca wierzyciela. Podstawienie to ma skutki zbliżone do skutków przelewu o tyle, o ile następuje przejście wierzytelności na nowego wierzyciela. Wskazuje się jednakże na pewne różnice pomiędzy instytucjami. Wstąpienie w prawa dotychczasowego wierzyciela następuje tylko do wysokości, w jakiej nastąpiła spłata wierzytelności, zaś w przypadku spłaty tylko części wierzytelności, wierzyciel może wykonywać swoje prawa do pozostałej reszty z pierwszeństwem przed osobą wstępującą w jego miejsce (zob. art. 518 § 3 k.c.). W świetle unormowań Kodeksu cywilnego należy uznać, że celem instytucji podstawienia ustawowego osoby trzeciej w miejsce wierzyciela jest nie tyle samo przeniesienie wierzytelności, ile utrwalenie praw osoby trzeciej względem dłużnika wobec wykonania za niego świadczenia. (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 31 marca 2014 r., sygn. akt: I ACa 1234/13).

    Podstawa prawna

    Art. 509, art. 511, art. 512, art. 513, art. 514, art. 515, art. 516, art. 517, art. 518 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jednolity: Dz. U. z 2014 r., poz. 121).

    Orzecznictwo

    Wyrok Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2009 r., sygn. akt: V CSK 184/09.
    Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 31 marca 2014 r., sygn. akt: I ACa 1234/13.
     

    POWIĄZANE ARTYKUŁY
    - Reklama -

    NAJPOPULARNIEJSZE