W niektórych sytuacjach brak realizacji zobowiązania przez dłużnika może wiązać się z odpowiedzialnością jego małżonka – zwłaszcza, gdy ten wiedział o zaciągniętym zobowiązaniu i wyraził na nie swoją zgodę. Mając na względzie powyższe wierzyciel może złożyć wniosek o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu przeciwko małżonkowi dłużnika, co zwiększy jego szanse na zaspokojenie swojego roszczenia. Szczegółowa regulacja dotycząca omawianej materii znajduje się w Kodeksie postępowania cywilnego.
Zgodnie z treścią art. 787 i n. KPC, tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim sąd nada klauzulę wykonalności także przeciwko jej małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika. Tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim sąd nada klauzulę wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika z ograniczeniem jego odpowiedzialności do przedsiębiorstwa wchodzącego w skład majątku wspólnego małżonków, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
Ważną kwestią podnoszoną w orzecznictwie jest to, że warunkiem nadania klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu, wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim, także przeciwko jej małżonkowi, wedle unormowania art. 787 § 1 k.p.c. w brzmieniu sprzed zmian dokonanych ustawą z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1691), jest pozostawanie przez małżonka dłużnika w związku małżeńskim zarówno w dacie nadania klauzuli jak i w chwili powstania wierzytelności. Skoro zatem związek małżeński zawarty został po powstaniu tytułu egzekucyjnego, przeto klauzula wykonalności nie może być nadana w trybie art. 787 k.p.c. (por. postanowienie sądu apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 29.03.2012 r. sygn. akt I Acz403/12). Przepis art. 41 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego daje wierzycielowi możliwość żądania zaspokojenia się z majątku wspólnego wówczas, gdy dłużnikiem jest tylko jeden z małżonków. W przeciwieństwie do art. 10 k.r.o., przepis ten nie stanowi jednak podstawy do przyjęcia, ze drugi małżonek staje się automatycznie współdłużnikiem. Wprowadza on jedynie odpowiedzialność drugiego małżonka za cudzy dług i nakłada na niego obowiązek znoszenia egzekucji z majątku wspólnego. Aby jednak mogło dojść do tej egzekucji konieczne jest nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi nie będącemu dłużnikiem w trybie art. 787 k.p.c. Dla przypomnienia art. 41 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowi, że Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków.
Pamiętajmy, że zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej nie stanowi przeszkody do nadania klauzuli wykonalności stosownie do powyższej regulacji oraz prowadzenia na podstawie tak powstałego tytułu wykonawczego egzekucji do tych składników, które należałyby do majątku wspólnego, gdyby umowy majątkowej nie zawarto. Nie wyłącza to jednak obrony małżonków w drodze powództw przeciwegzekucyjnych, jeżeli umowa majątkowa małżeńska była skuteczna wobec wierzyciela.
