Jak stanowi art. 548 KPC, jeżeli wniosek o ubezwłasnowolnienie dotyczy osoby pełnoletniej, sąd może na wniosek uczestnika postępowania lub z urzędu, przy wszczęciu lub w toku postępowania, ustanowić dla niej doradcę tymczasowego, gdy uzna to za konieczne dla ochrony jej osoby lub mienia. Przed ustanowieniem doradcy tymczasowego należy wysłuchać osobę, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie. Doradcą tymczasowym należy ustanowić przede wszystkim małżonka, krewnego lub inną osobę bliską, jeżeli nie stoi temu na przeszkodzie wzgląd na dobro osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie. Pamiętajmy także, że sąd może zwrócić się do organizacji pozarządowej o wskazanie osoby, która mogłaby być ustanowiona doradcą tymczasowym. Taka sytuacja będzie miała miejsce najczęściej wtedy, gdy nikt z bliskich ubezwłasnowolnianego nie chce lub nie może być doradcą tymczasowym (albo gdy osoby takie w ogóle nie istnieją).
Ostatecznie widać zatem, że doradca jest ustanawiany na wniosek oznaczonej osoby lub z urzędu. Jak wskazuje sama nazwa jego podstawowym zadaniem jest doradzanie/ pomaganie osobie, dla której został on ustanowiony. Jest to w istocie celowy zabieg ustawodawcy, ponieważ osoby mając zostać ubezwłasnowolnione z reguły nie są w stanie samodzielnie podejmować korzystnych dla siebie decyzji, co w ostateczności może negatywnie odbić się głównie na ich majątku i szeroko rozumianych prawach. Podstawową funkcją doradcy jest zatem ochrona takiej osoby, rozumiana jednak pod kątem prawnym, a nie typowo fizycznym. Warto już w tym miejscu wspomnieć, że osoba, dla której ustanowiono doradcę tymczasowego, ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych na równi z osobą ubezwłasnowolnioną częściowo. W związku z tym, ważność umowy, która została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela (w omawianym przypadku przez doradcę tymczasowego). Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może sama potwierdzić umowę po uzyskaniu pełnej zdolności do czynności prawnych. Strona, która zawarła umowę z osobą ograniczoną w zdolności do czynności prawnych, nie może powoływać się na brak zgody jej przedstawiciela ustawowego. Może jednak wyznaczyć temu przedstawicielowi odpowiedni termin do potwierdzenia umowy, staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.
Ustanowienie doradcy tymczasowego nie ma jednak charakteru bezterminowości. Postanowienie o ustanowieniu doradcy tymczasowego traci bowiem moc z chwilą, gdy:
- wniosek o ubezwłasnowolnienie został prawomocnie oddalony lub odrzucony albo postępowanie umorzono;
- na skutek orzeczenia o ubezwłasnowolnieniu ustanowiony został opiekun lub kurator.
Sąd odwołuje doradcę tymczasowego, jeżeli ustała potrzeba dalszej ochrony osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, lub jej mienia.
