Sąd wydaje nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego albo świadczenia innych rzeczy zamiennych, a okoliczności uzasadniające dochodzone żądanie są udowodnione dołączonym do pozwu:
• dokumentem urzędowym,
• zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem,
• wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu,
• zaakceptowanym przez dłużnika żądaniem zapłaty, zwróconym przez bank i nie zapłaconym z powodu braku środków na rachunku bankowym.
Sąd wydaje również nakaz zapłaty przeciwko zobowiązanemu z weksla, czeku, warrantu lub rewersu należycie wypełnionego, których prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości. W razie przejścia na powoda praw z weksla, z czeku, z warrantu lub z rewersu, do wydania nakazu niezbędne jest przedstawienie dokumentów do uzasadnienia roszczenia, o ile przejście tych praw na powoda nie wynika bezpośrednio z weksla, z czeku, z warrantu lub z rewersu. Ponadto, sąd może wydać nakaz zapłaty, jeżeli bank dochodzi roszczenia na podstawie wyciągu z ksiąg bankowych podpisanego przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzonego pieczęcią banku oraz dowodu doręczenia dłużnikowi pisemnego wezwania do zapłaty.
Nakaz zapłaty, to nic innego, jak orzeczenie, które rozstrzyga sprawę co do istoty. Nakaz zapłaty różni się od wyroku tym, że jest on wydawany na posiedzeniu niejawnym. Charakterystyczne dla nakazu zapłaty jest to, że jest on wydawany tylko w przypadku uwzględnienia powództwa, oraz że istnienie rozstrzygnięcia zależne jest od tego, czy pozwany wniesie środek zaskarżenia.
Nakaz zapłaty z chwilą wydania stanowi tytuł zabezpieczenia, wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności. W postępowaniu nakazowym, pozwany ma w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zaspokoić roszczenie w całości wraz z kosztami albo wnieść w tym terminie zarzuty. Termin do wniesienia zarzutów zostanie zachowany w przypadku wniesienia ich w terminie dwóch tygodnia od dnia doręczenia nakazu do właściwego sądu, czyli tego, który wydał nakaz zapłaty. Zarzuty powinny być sformułowane na piśmie, które powinno odpowiadać wymogom ogólnym pisma procesowego. Przypominamy, że każde pismo procesowe powinno zawierać:
1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
2) oznaczenie rodzaju pisma;
3) osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności;
4) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
5) wymienienie załączników.
Ponadto, w piśmie pozwany powinien wskazać, czy zaskarża nakaz zapłaty w całości, czy w części; przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy oraz okoliczności faktyczne i dowody. Należy podkreślić, że sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w zarzutach bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności. Natomiast, jeśli pozew wniesiono na urzędowym formularzu, wniesienie zarzutów wymaga również zachowania tej formy. Ustawodawca przewidział taki obowiązek dla roszczeń wynikających z umów o:
– świadczenie usług pocztowych i telekomunikacyjnych,
– przewóz osób i bagażu w komunikacji masowej,
– dostarczanie energii elektrycznej, gazu i oleju opałowego,
– dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków,
– wywóz nieczystości,
– dostarczanie energii cieplnej
oraz w sprawach podlegających rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym.
Pozwany może również w piśmie wnieść zarzut potrącenia. , ale tylko wtedy, gdy do zarzutów dołączy dowody z dokumentów, takich jak:
– dokument urzędowy,
– zaakceptowany przez dłużnika rachunek,
– wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemne oświadczenie dłużnika o uznaniu długu,
– zaakceptowane przez dłużnika żądanie zapłaty, zwrócone przez bank i nie zapłacone z powodu braku środków na rachunku bankowym.
Należy także pamiętać o wniesieniu opłaty od zarzutów od nakazu zapłaty. Według przepisów ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. – o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, trzy czwarte części opłaty pobiera się od pozwanego w razie wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym.
Skutecznie wniesione zarzuty powodują, iż przewodniczący wyznacza rozprawę i zarządza doręczenie zarzutów powodowi. Na tym etapie, nie można występować z nowymi roszczeniami zamiast lub obok dotychczasowych. Jednakże w razie zmiany okoliczności powód może żądać zamiast pierwotnego przedmiotu sporu jego wartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające się może nadto rozszerzyć żądanie pozwu o świadczenia za dalsze okresy.
Po przeprowadzeniu rozprawy sąd wydaje wyrok, w którym nakaz zapłaty w całości lub w części utrzymuje w mocy albo go uchyla i orzeka o żądaniu pozwu, bądź też postanowieniem uchyla nakaz zapłaty i pozew odrzuca lub postępowanie umarza. Natomiast w razie cofnięcia zarzutów sąd, jeżeli nie uznaje cofnięcia za niedopuszczalne, orzeka postanowieniem, że nakaz pozostaje w mocy.
W przypadku postępowania upominawczego oraz elektronicznego postępowania upominawczego, od wydanego przez sąd nakazu zapłaty, pozwany może wnieść sprzeciw. Termin do wniesienia sprzeciwu wynosi tyle samo, co w przypadku terminu do wniesienia zarzutów, czyli 2 tygodnie od dnia doręczenia nakazu. Pismo należy wnieść do sądu, który wydał nakaz zapłaty. Przekroczenie tego terminu jest jednoznaczne z odrzuceniem pisma przez sąd. Sprzeciw powinien być sformułowany na piśmie, które powinno odpowiadać wymogom ogólnym pisma procesowego. W treści sprzeciwu należy podnieść wszelkie zarzuty wobec pozwu oraz wskazać, czy zaskarża się nakaz zapłaty w całości lub w części. Ponadto, należy wskazać okoliczności faktyczne oraz dowody na ich potwierdzenie. W elektronicznym postępowaniu upominawczym, sprzeciw od nakazu zapłaty nie wymaga uzasadnienia i przedstawienia dowodów, jednak w sprzeciwie pozwany powinien przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór, co do istoty sprawy.
Sąd odrzuci sprzeciw pozwanego jeżeli został on wniesiony po upływie terminu lub jeżeli jest z innych przyczyn niedopuszczalny, albo którego braków pozwany nie usunął w terminie. Prawidłowe wniesienie sprzeciwu skutkuje tym, że nakaz zapłaty traci moc w całości, a sąd przekazuje sprawę do sądu według właściwości ogólnej. Wówczas przewodniczący wyznacza termin rozprawy oraz zarządza doręczenie powodowi sprzeciwu wraz z wezwaniem na rozprawę. Po rozpoznaniu zarzutów, sąd wydaje wyrok utrzymujący nakaz zapłaty lub uchyla go i wyrokiem orzeka o żądaniu pozwu.
Przepisy ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nie przewidują obowiązku uiszczenia opłaty od pozwanego, który wnosi do sądu sprzeciw od nakazu wydanego w postępowaniu upominawczym.
