Obowiązki znalazcy rzeczy
Przez znalezienie rzeczy należy rozumieć objęcie tej rzeczy we władztwo faktyczne. Zatem znalazcą będzie osoba, która objęła w swoje władztwo zagubioną rzecz. Znalazca zobowiązany jest jak najszybciej zawiadomić o znalezieniu osobę uprawnioną do odbioru rzeczy. W przypadku, gdy osoba, która znalazła rzecz nie wie, kim jest uprawniony do odbioru rzeczy albo miejsca zamieszkania tej osoby, to powinien zawiadomić właściwy organ przechowujący. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14 czerwca 1966 r. w sprawie rzeczy znalezionych organami właściwymi do odbierania zawiadomienia o znalezieniu rzeczy zgubionych, jeżeli znalazca nie wie, kto jest uprawniony do odbioru rzeczy albo jeżeli nie zna miejsca zamieszkania osoby uprawnionej, są rejonowe organy rządowej administracji ogólnej właściwe miejscowo dla terenu, na którym znaleziono rzecz, zwane dalej "organami przechowującymi". Organy te są również właściwe do przechowywania rzeczy znalezionych oraz do poszukiwania osób uprawnionych do ich odbioru.
Należy dodać, iż pieniądze, papiery wartościowe, kosztowności oraz rzeczy mające wartość naukową lub artystyczną znalazca powinien oddać niezwłocznie na przechowanie właściwemu organowi państwowemu, inne zaś rzeczy znalezione – tylko na żądanie tego organu. W przypadku, gdy znalazca przechowuje rzecz u siebie, należy stosować odpowiednio przepisy o nieodpłatnym przechowaniu. Oznacza to, że znalazca zobowiązuje się zachować w stanie nie pogorszonym znalezioną rzecz.
Uprawnienie do żądania znaleźnego
Znalazca jest zobowiązany na żądanie – za zapłatą znaleźnego – wydać rzecz osobie uprawnionej. Znaleźne można zażądać w wysokości jednej dziesiątej wartości rzeczy, jeżeli znalazca zgłosił swe roszczenie najpóźniej w chwili wydania rzeczy osobie uprawnionej do odbioru.
Wyżej wymienione reguły nie mają zastosowania w razie znalezienia rzeczy w budynku publicznym albo w innym budynku lub pomieszczeniu otwartym dla publiczności ani w razie znalezienia rzeczy w wagonie kolejowym, na statku lub innym środku transportu publicznego. Znalazca obowiązany jest w tych wypadkach oddać rzecz zarządcy budynku lub pomieszczenia albo właściwemu zarządcy środków transportu publicznego, a ten postąpi z rzeczą zgodnie z właściwymi przepisami.
Ponadto, należy rozróżnić jeszcze jedną sytuację. Powyższe zasady nie mają zastosowania także w przypadku, gdy znaleziona została rzecz – o znacznej wartości materialnej albo wartości naukowej lub artystycznej została – w takich okolicznościach, że poszukiwanie właściciela byłoby oczywiście bezcelowe. Wówczas znalazca zobowiązany jest oddać rzecz właściwemu organowi państwowemu. Rzecz znaleziona staje się własnością Skarbu Państwa, a znalazcy należy się odpowiednie wynagrodzenie.
