Funkcją dzierżawy, niezależnie od jej przedmiotu, jest zapewnienie możliwości czerpania pożytków z cudzej rzeczy (ewentualnie prawa). Przedmiotem dzierżawy mogą być:
1) rzeczy, w tym rzeczy ruchome (np. urządzenia, zwierzęta dające pożytki naturalne) i nieruchomości (np. grunt rolny),
2) prawa majątkowe (np. papiery wartościowe),
3) zespół zorganizowanych praw majątkowych – składników materialnych i niematerialnych (gospodarstwo rolne czy też przedsiębiorstwo) – o ile wskazane przedmioty dzierżawy posiadają właściwości umożliwiające obiektywnie korzystanie z nich i czerpanie korzyści (pożytków) przez dzierżawcę (tak też A. Lichorowicz (w:) System prawa prywatnego, t. 8, s. 164-167).
Przedmiot dzierżawy jest oddawany dzierżawcy nie tylko do używania (tak jak rzecz stanowiąca przedmiot stosunku najmu), ale również do pobierania pożytków. W wyroku z 23 marca 2007 r. (I ACa 56/07, OSAB 2007, z. 1, poz. 3) SA w Białymstoku uznał, że mimo określenia umowy jako umowy dzierżawy brak zapisu w jej treści prawa (pozwanej) do pobierania pożytków, które ma fundamentalne znaczenie dla umowy dzierżawy, czym w istotny sposób różni ją od umowy najmu, przesądza o innej niż nadana przez strony kwalifikacji stosunku prawnego (zob. też cytowany wyżej wyrok SA w Katowicach z 17 stycznia 2007 r., I ACa 1440/06, OSA w Katowicach 2007, z. 2, poz. 4).
W wyroku z 8 maja 2001 r. (IV CKN 357/00, LEX nr 52542) SN słusznie uznał, że kodeks cywilny nie przewiduje możliwości ukształtowania umowy dzierżawy w taki sposób, aby dzierżawca nie miał obowiązku uiszczania czynszu. Nie jest zatem dopuszczalne zastąpienie świadczenia w postaci czynszu innym świadczeniem – w ramach umowy dzierżawy.
Źródło:
– ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.),
– Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania – część szczególna, Andrzej Kidyba (red.), Zdzisław Gawlik, Andrzej Janiak, Katarzyna Kopaczyńska-Pieczniak, Grzegorz Kozieł, Elżbieta Niezbecka i inni.
Karolina Filipek
studentka IV roku prawa na Uniwersytecie Śląskim
