- Reklama -
wtorek, 19 marca 2024
- Reklama -
Więcej
    Strona głównaPrawoSzkoda wyrządzona przez małoletniego

    Szkoda wyrządzona przez małoletniego

    Generalna zasada wyrażona w części zobowiązań Kodeksu cywilnego stanowi, że za szkodę odpowiada ten kto przyczynił się do jej powstania. Ustawodawca wprowadził od tej zasady pewne podstawowe wyjątki, jednym z nich jest właśnie kwestia odpowiedzialności osób małoletnich. Podstawowym wyznacznikiem jest oczywiście wiek dziecka, które przyczyniło się do powstania jakiejkolwiek szkody.

    Zgodnie z treścią art. 425 KC, małoletni, który nie ukończył lat trzynastu, nie ponosi w ogóle odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę. Jest to oczywiście związane z brakiem możliwości przypisania sprawcy winy. Powodem takiej sytuacji jest niski stopień rozwoju psychofizycznego dzieci, to z kolei oznacza niemożność rozpoznawania przez nie skutków podejmowanych działań czy zaniechań. Warto przy tym pamiętać, że wiek odsuwający odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę musi występować w momencie jej powstania. Małoletni, który w chwili wyrządzenia szkody nie ukończył lat trzynastu, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę także wówczas, gdy w chwili wyrokowania jest już pełnoletni.

    Brak możliwości przypisania dziecku winy nie oznacza jednak, że poszkodowany nie może żądać należnego mu odszkodowania. Takie prawo przysługuje jak najbardziej, z tym że powinno ono zostać skierowane nie do małoletniego lecz osób, które go nadzorują. Zgodnie z treścią art. 427 KC, kto z mocy ustawy lub umowy jest zobowiązany do nadzoru nad osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można, ten obowiązany jest do naprawienia szkody wyrządzonej przez tę osobę, chyba że uczynił zadość obowiązkowi nadzoru albo że szkoda byłaby powstała także przy starannym wykonywaniu nadzoru. Przepis ten stosuje się również do osób wykonywających bez obowiązku ustawowego ani umownego stałą pieczę nad osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można. W praktyce zatem obowiązanymi do naprawienia szkody będą rodzice małoletniego lub jego prawni bądź faktyczni opiekunowie.

    W wyjątkowych okolicznościach małoletni sprawca czynu wywołującego szkodę może jednak zostać pociągnięty do odpowiedzialności. Świadczy o tym regulacja zawarta w art. 428 KC – gdy sprawca z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego nie jest odpowiedzialny za szkodę, a brak jest osób zobowiązanych do nadzoru albo gdy nie można od nich uzyskać naprawienia szkody, poszkodowany może żądać całkowitego lub częściowego naprawienia szkody od samego sprawcy, jeżeli z okoliczności, a zwłaszcza z porównania stanu majątkowego poszkodowanego i sprawcy, wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.

    Powyższe zasady stosowane są względem sprawcy czynu, który nie ukończył 13 roku życia. Jeśli jednak małoletni przekroczył ten wiek, nie oznacza to, że ponosi pełną odpowiedzialność za swoje zachowanie. Rozwój psychofizyczny nastolatka nie będzie nigdy taki sam jak w odniesieniu do dorosłego sprawcy szkody. To z kolei wymusza stosowanie odrębnych reguł dotyczących odpowiedzialności za konkretne działanie lub zaniechanie. Odpowiedzialność osób pomiędzy 13 a 18 rokiem życia jest określana w doktrynie jako odpowiedzialność potencjalna. To z kolei oznacza, że w niektórych sytuacjach może on ponosić pełną odpowiedzialność za swoje czyny, wszystko jednak zależy od okoliczności sprawy i samego małoletniego. Jak podkreśla Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 stycznia 2011 r. sygn. akt IV CKN 1469/2000, w sprawie o naprawienie szkody wyrządzonej przez małoletniego sprawcę, który w chwili popełnienia czynu niedozwolonego miał ukończone 13 lat, na stronie powodowej ciąży dowód dojrzałości umysłowej sprawcy, pozwalającej na przypisanie mu winy. Jeśli zatem małoletniemu zostanie przypisana owa wina, to może on odpowiadać na zasadach ogólnych wyrażonych w KC. To z kolei oznacza pełną odpowiedzialność za powstałą szkodę i obowiązek jej naprawienia na zasadach ogólnych. Nie zmienia tej zasady okoliczność, że w okresach od 13 do 18 roku życia oraz w wieku starczym zwiększa się prawdopodobieństwo uznania danej osoby za niepoczytalną, bowiem w zakresie odpowiedzialności deliktowej ustawodawca nie przewidział odrębnych zasad odpowiedzialności takich osób.

    POWIĄZANE ARTYKUŁY
    - Reklama -

    NAJPOPULARNIEJSZE