Rozporządzanie opróżnionym miejscem hipotecznym
Każdoczesny właściciel nieruchomości ma prawo do rozporządzania miejscem hipotecznym powstałym w przypadku wygaśnięcia danej hipoteki np. wskutek spłaty wierzytelności lub przeniesienia jej na inne miejsce hipoteczne. Generalnie rozporządzenie to może mieć formę ustanowienia nowej hipoteki na tym miejscu lub też przeniesienia na to miejsce hipoteki już istniejącej. W takim przypadku hipotece ustanowionej na opróżnionym miejscu hipotecznym lub przeniesionej na opróżnione miejsce hipoteczne przysługuje pierwszeństwo takie samo jak wygasłej hipotece. Zakres tego uprawnienia rozciąga się jedynie na wartość sumy hipotecznej, na którą opiewała wygasła hipoteka. Na tej podstawie właściciel może więc ustanowić nową hipotekę na sumę niższą lub równą sumie pierwotnej. W ramach opróżnionego miejsca może on także ustanowić kilka hipotek o równym pierwszeństwie, o ile ich łączna wartość nie przekracza sumy pierwotnej. Należy pamiętać, że rozporządzenie opróżnionym miejscem hipotecznym na nieruchomości objętej współwłasnością wymaga zgody wszystkich współwłaścicieli. Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy hipoteką jest obciążony jedynie udział współwłaściciela. W takim bowiem przypadku może on samodzielnie rozporządzić takim opróżnionym miejscem. Co ważne, właściciel nieruchomości nie może rozporządzać opróżnionym miejscem hipotecznym w sytuacji, gdy hipoteka wygasła wskutek egzekucji z nieruchomości. Uprawnienie do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym nie podlega zajęciu. Ponadto na takim opróżnionym miejscu nie można ustanowić hipoteki przymusowej. Warto wiedzieć, że niedopuszczalne są jakiekolwiek umowne ograniczenia, przez które właściciel zobowiąże się do nierozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym.
Ustanowienie nowej hipoteki na opróżnionym miejscu
Do ustanowienia nowej hipoteki na opróżnionym miejscu hipotecznym konieczne jest spełnienie tych samych wymagań, jak przy powstaniu zwykłej hipoteki. Należy jednak przy tym pamiętać o kilku istotnych kwestiach. Wpisanie nowej hipoteki musi bowiem nastąpić jednocześnie z wykreśleniem starej. W praktyce należy złożyć wniosek o wpisanie określonej hipoteki na opróżnione miejsce wraz z wnioskiem o wykreślenie wpisu w księdze wieczystej. Ponadto wpisu na już istniejące miejsce można dokonać jedynie na podstawie oświadczenia właściciela, mającego formę pisemną z podpisem notarialnie poświadczonym. Oczywiście takie oświadczenie o rozporządzeniu opróżnionym miejscem hipotecznym może być także elementem aktu notarialnego ustanawiającego hipotekę. Jeżeli wygasła hipoteka nie została wykreślona z księgi wieczystej, wówczas do wniosku o wpis powinien być dołączony dokument potwierdzający jej wygaśnięcie.
Przeniesienie istniejącej hipoteki
Rozporządzenie miejscem hipotecznym może nastąpić także poprzez przeniesienie istniejącej hipoteki. W takim przypadku konieczna jest zgoda wierzyciela przenoszonej hipoteki. Przeniesienie odbywa się na podstawie umowy zawartej pomiędzy właścicielem nieruchomości a tym wierzycielem hipotecznym. W przedmiotowej umowie należy wskazać zarówno przenoszoną hipotekę jak i miejsce, na które jest ona wpisywana. Umowa powinna być zawarta co najmniej w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym. Wstąpienie hipoteki na opróżnione miejsce może nastąpić również poprzez wpisanie do księgi wieczystej roszczenia wierzyciela hipotecznego o przeniesienie jego hipoteki na miejsce opróżnione. W takim przypadku hipoteka ta uzyskuje przyrzeczone miejsce, z chwilą gdy stało się wolne i nie jest wymagane zawarcie odrębnej umowy o przeniesienie.
