Rękojmia dla konsumenta
Kwestie związane ze sprzedażą konsumencką i rękojmią z tego tytułu reguluje Ustawa z dnia 27 lipca 2002r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2002r., Nr 141, poz. 1176 ze zm.) Warto wiedzieć, że świetle tej ustawy konsumentem jest osoba fizyczna nabywająca rzecz ruchomą w celu niezwiązanym z działalnością zawodową lub gospodarczą. Sprzedawca przede wszystkim jest odpowiedzialny za zgodność towaru z umową w chwili jego wydania. Przyjmuje się, że towar jest zgodny z umową, jeśli nadaje się do celu, do jakiego tego rodzaju towar jest zwykle używany, oraz gdy jego właściwości odpowiadają właściwościom cechującym towar tego rodzaju. Towar powinien również odpowiadać oczekiwaniom konsumenta dotyczącym towaru tego rodzaju, opartym na składanych publicznie zapewnieniach sprzedawcy, producenta lub jego przedstawiciela. W takim przypadku uwzględnia się także zapewnienia, wyrażone w oznakowaniu towaru lub reklamie, odnoszące się do właściwości towaru, w tym także terminu, w jakim towar ma je zachować (np. drukarka ma wydrukować bezawaryjnie 1.000000 strona, huśtawka ma wytrzymać 120 kg itp.).
Jeżeli właściwości towaru uzgadniane są indywidualnie (np. na indywidualne zamówienie) przyjmuje się, że jest on zgodny z umową, o ile odpowiada podanemu przez sprzedawcę opisowi lub ma cechy okazanej kupującemu próbki albo wzoru, a także gdy nadaje się do celu określonego przez kupującego przy zawarciu umowy, chyba że sprzedawca zgłosił zastrzeżenia co do takiego przeznaczenia towaru. W przypadku, gdy zakupiony produkt jest niezgodny z umową sprzedaży, sprzedawca powinien dokonać nieodpłatnej naprawy lub też wymienić towar na nowy. Wybór należy do konsumenta, który zgłasza sprzedawcy swoje żądanie. Może to zrobić w dowolnej formie, choć dla celów dowodowych najlepiej przedstawić je na piśmie. Należy jednak pamiętać, że nie ma takiej możliwości jeśli naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów. Przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się wartość towaru zgodnego z umową oraz rodzaj i stopień stwierdzonej niezgodności, a także bierze się pod uwagę niedogodności, na jakie naraziłby kupującego inny sposób zaspokojenia. Sprzedawca nie może zatem powołać się na wysokie koszty, jeśli nie będą one kosztami nadmiernymi. Nieodpłatność naprawy i wymiany oznacza, że sprzedawca ma również obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez kupującego, w szczególności kosztów demontażu, dostarczenia, robocizny, materiałów oraz ponownego zamontowania i uruchomienia. Sprzedawca musi odpowiedzieć na reklamację w terminie 14 dni. Jeżeli tego nie zrobi, wówczas uważa się, że uznał ją za zasadną. W przypadku, gdy kupujący nie może żądać naprawy ani wymiany albo jeśli sprzedawca nie zdoła uczynić zadość takiemu żądaniu w odpowiednim czasie, wówczas ma on prawo domagać się stosownego obniżenia ceny albo może odstąpić od umowy. Należy jednak pamiętać, że odstąpienie od umowy nie jest możliwe w przypadku nieistotnej niezgodności produktu z umową. W takiej sytuacji sprzedawca ma obowiązek tylko obniżyć cenę. Warto wiedzieć, że sprzedawca odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jedynie w przypadku jej stwierdzenia przed upływem dwóch lat od wydania tego towaru kupującemu. Co ważne, termin ten biegnie na nowo w razie wymiany towaru. Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana, strony mogą skrócić ten termin, jednak nie może być on krótszy niż jeden rok. Warto wiedzieć, że w/w uprawnień konsumenta nie można wyłączyć ani ograniczyć w drodze umowy zawartej przed zawiadomieniem sprzedawcy o niezgodności towaru z umową. W szczególności nie można tego dokonać przez oświadczenie kupującego, że wie o wszelkich niezgodnościach produktu z umową.
Gwarancja dla konsumenta
Przy zakupie towaru konsument może otrzymać dokument gwarancyjny od sprzedawcy, producenta albo importera. W przypadku stwierdzenia wady produktu konsument może skorzystać z uprawnień przysługujących mu z gwarancji zamiast z rękojmi. Udzielenie kupującemu gwarancji następuje bez odrębnej opłaty, przez oświadczenie gwaranta zamieszczone w dokumencie gwarancyjnym lub reklamie, odnoszącej się do towaru konsumpcyjnego. Oświadczenie gwaranta określa jego obowiązki i uprawnienia kupującego, w przypadku gdy właściwość sprzedanego towaru nie odpowiada właściwości wskazanej w tym oświadczeniu. Nie uważa się za gwarancję oświadczenia, które nie kształtuje obowiązków gwaranta. W dokumencie gwarancyjnym należy zamieścić podstawowe dane potrzebne do dochodzenia roszczeń z gwarancji, w tym szczególnie nazwę i adres gwaranta lub jego przedstawiciela w Rzeczypospolitej Polskiej, czas trwania i terytorialny zasięg ochrony gwarancyjnej. Ponadto powinno być w nim zawarte stwierdzenie, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza, ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową. Warto wiedzieć, że nawet jeśli dokument gwarancyjny nie spełnia tych wymagań, nie wpływa na to ważność gwarancji i nie pozbawia kupującego wynikających z niej uprawnień. Należy jednak pamiętać, że udzielenie gwarancji nie jest obowiązkiem sprzedawcy. Gwarancja nie przysługuje bowiem konsumentowi z mocy prawa ale jest zależna od wydania dokumentu gwarancyjnego lub oświadczenia zawierającego obowiązki gwaranta.
Rękojmia dla przedsiębiorcy
Do sprzedaży dokonywanej na rzecz podmiotu nie będącego konsumentem stosuje się przepisy art. 556-576 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964r., Nr 16, poz. 93 ze zm.). W tym przypadku sprzedawca odpowiada za zarówno za wady fizyczne, jak i wady prawne rzeczy. Wada fizyczna występuje wówczas, gdy sprzedany towar ma wadę zmniejszającą jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy, jeżeli nie ma właściwości, o których istnieniu zapewnił on kupującego, albo jeżeli został on wydany kupującemu w stanie niezupełnym. Z kolei odpowiedzialność sprzedawcy za wady prawne ma miejsce wówczas, gdy jeżeli rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej np. użytkowaniem, służebnością, czy dzierżawą. Co istotne, w razie sprzedaży praw sprzedawca jest odpowiedzialny także za istnienie praw.
Sprzedawca ponosi więc odpowiedzialność z tytułu rękojmi, gdy rzecz przez niego sprzedana dotknięta jest wadą, a w chwili zawarcia umowy kupujący o niej nie wiedział. Jeżeli jednak kupujący miał świadomość istnienia wady, wówczas odpowiedzialność z tytułu rękojmi nie powstaje. Gdy przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku albo rzeczy mające powstać w przyszłości, sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili wydania rzeczy. Dodatkowo sprzedawca nie jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za wady fizyczne, które powstały po przejściu niebezpieczeństwa na kupującego, chyba że wady wynikły z przyczyn tkwiącej już poprzednio w rzeczy sprzedanej. Sprzedawca i nabywca-przedsiębiorca w relacjach między sobą mogą ustalać ograniczenia odpowiedzialności wynikającej z rękojmi, poprzez jej modyfikację, ograniczenie lub wyłączenie, co z punktu widzenia sprzedawcy jest bardzo wygodne. W momencie stwierdzenia wady rzeczy kupujący ma możliwość odstąpienia od umowy albo żądania obniżenia ceny, jeśli zakupiony przez niego przedmiot ma wady. Jeżeli jednak sprzedawca niezwłocznie wymieni wadliwy przedmiot lub usunie wadliwość, kupujący nie może już od umowy odstąpić. Sprzedawca, który dokonał wymiany musi również pokryć związane z tym koszty, jakie poniósł kupujący. W przypadku, gdy przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku (np. kilkanaście takich samych krzeseł), kupujący może żądać dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych takiej samej liczby rzeczy wolnych od wad. Sprzedawca ma wówczas także obowiązek naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia. Jeżeli sprzedaż dotyczy rzeczy określonej co do tożsamości (np. konkretnej rzeczy zrobionej na zamówienie), a sprzedawca jest wytwórca tej rzeczy, ma on obowiązek usunąć wady w terminie wyznaczonym przez kupującego, pod rygorem odstąpienia od umowy. Sprzedawca może jednak odmówić usunięcia wady, jeżeli będzie to wymagało nadmiernych kosztów. Co istotne, powyższe uprawnienia nie wyłączają prawa kupującego do odstąpienia od umowy lub żądania obniżenia ceny. Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne wygasają po upływie roku, licząc od dnia, w którym rzecz została kupującemu wydana. Powyższe terminy nie obowiązują, jeśli sprzedawca podstępnie zataił wadę. Zarzut z tytułu rękojmi może być podniesiony także po zakończeniu tych terminów, o ile przed ich upływem kupujący zawiadomił sprzedawcę o wadzie. Kupujący musi zawiadomić sprzedawcę o wadzie w ciągu miesiąca od jej wykrycia. Dla zachowania terminów zawiadomienia o wadach rzeczy sprzedanej wystarczy wysłanie przed upływem tych terminów listu poleconego. Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady prawne rzeczy sprzedanej wygasają po upływie roku od chwili, w której kupujący dowiedział się o istnieniu wady. Jeśli kupujący o istnieniu wady prawnej został poinformowany dopiero na skutek powództwa osoby trzeciej, termin ten biegnie od dnia, w którym orzeczenie wydane w sporze z osobą trzecią stało się prawomocne. Upływ powyższego terminu nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeśli sprzedawca podstępnie zataił wadę. Zarzut z tytułu rękojmi może być podniesiony także po upływie powyższego terminu, jeśli przed jego upływem kupujący zawiadomił sprzedawcę o wadzie.
Gwarancja jakości
Gwarancję dla przedsiębiorcy w ogólnym zarysie regulują przepisy art. 577-581 Kodeksu cywilnego. Również i w tym przypadku gwarancja ma służyć zapewnieniu właściwej jakości towaru sprzedanego i stanowi wyłącznie dodatkowe uprawnienie uzyskiwane przez nabywcę od sprzedającego bądź producenta towaru. Zakres uprawnień z tytułu gwarancji zależy każdorazowo od postanowień sprzedawcy czy producenta. W wypadku gdy kupujący otrzymał od sprzedawcy dokument gwarancyjny co do jakości rzeczy sprzedanej, poczytuje się w razie wątpliwości, że wystawca dokumentu (gwarant) jest obowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, jeżeli wady te ujawnią się w ciągu terminu określonego w gwarancji. Jeżeli w gwarancji nie zastrzeżono innego terminu, termin wynosi jeden rok licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana. Korzystający z gwarancji powinien dostarczyć rzecz na koszt gwaranta do miejsca wskazanego w gwarancji lub do miejsca, w którym rzecz została wydana przy udzieleniu gwarancji, chyba że z okoliczności wynika, iż wada powinna być usunięta w miejscu, w którym rzecz znajdowała się w chwili ujawnienia wady. Gwarant jest obowiązany wykonać obowiązki wynikające z gwarancji w odpowiednim terminie i dostarczyć uprawnionemu z gwarancji rzecz na swój koszt. Niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy w czasie od wydania jej gwarantowi do jej odebrania przez uprawnionego z gwarancji ponosi gwarant.
