49 rozstrzygnięć dotyczących nadużycia pozycji dominującej, 44 w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów – to efekt działań UOKiK w 2012 r. wobec gmin i spółek komunalnych. Cieszy fakt, że w większości przypadków podmioty dobrowolnie zobowiązują się do zmiany niedozwolonych praktyk. W 2012 r. z takiej możliwości skorzystało aż 67 przedsiębiorców. Dzięki temu możliwe było szybsze zakończenie prowadzonych postępowań i wyeliminowanie niedozwolonych praktyk, uciążliwych dla lokalnych społeczności.Jedna z ostatnich decyzji dotyczy gminy Dopiewo (woj. wielkopolskie). Wymuszała ona od podmiotów ubiegających się o zgodę na budowę przyłącza kanalizacyjnego oraz wodociągowego przekazanie darowizn na rozbudowę gminnej infrastruktury wod-kan. Tymczasem, zgodnie z prawem, odbiorcy mają obowiązek sfinansowania jedynie budowy przyłącza oraz pomieszczenia przewidzianego do lokalizacji wodomierza głównego i urządzenia pomiarowego. Pobieranie innych opłat jest niedozwolone. Za nadużywanie swojej pozycji rynkowej gmina Dopiewo została ukarana sankcją finansową w wysokości ponad 5 tys. zł (5.015 zł). Warto wspomnieć, że zaprzestała ona niedozwolonej praktyki w grudniu 2011 r.
Niedozwolone praktyki stosowała również Przedsiębiorstwo Wodno – Kanalizacyjno – Ciepłownicze w Pionkach (woj. mazowieckie). Wyłączyło ona własną odpowiedzialność za przerwy w dostawie wody lub odbiorze ścieków, m.in. z powodu prac remontowo-konserwacyjnych, zanieczyszczenia wody czy przerw w zasilaniu energetycznym. Tymczasem te czynniki mogły być wynikiem działań lub zaniedbań spółki, a w takim przypadku jest ona zobowiązana do naprawienia szkód, a wyłączanie swojej odpowiedzialności w każdej sytuacji jest bezprawne.
Ponadto zakwestionowany został sposób ustalania należności za pobraną ilość wody w przypadku utraty lub uszkodzenia wodomierza z winy odbiorcy na maksymalnym możliwym poziomie zużycia. Tymczasem, zgodnie z przepisami, w takich sytuacjach przedsiębiorca powinien domagać się uiszczenia opłaty za wodę, która faktycznie została pobrana. Gdy nie można tego dokładnie zmierzyć, ilość pobranej wody powinna zostać ustalona na podstawie średniego zużycia w okresie ostatnich trzech miesięcy sprawnego działania wodomierza, ewentualnie na podstawie średniej z podobnego okresu rok wcześniej. Jakiekolwiek inne sposoby wyliczania zużycia są niezgodne z prawem.
Na Przedsiębiorstwo Wodno – Kanalizacyjno – Ciepłownicze w Pionkach nałożona została kara finansowa w wysokości blisko 5 tys. zł (4 937 zł).
Decyzję Urzędu dotyczą również praktyk ograniczających prawa konsumentów stosowanych przez gminy czy zakłady komunalne. Przykładem jest decyzja dotycząca Zakładu Gospodarki Komunalnej w Wieliczce (woj. małopolskie). UOKiK zakwestionował m.in. stosowanie stawki podatku od towarów i usług w wysokości 23 proc. do opłat za przyłączenie urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych, wprowadzonych taryfą za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków. Zgodnie z prawem, w takim przypadku podatek powinien wynieść 8 proc.Klauzule naruszające prawa konsumentów stosowało też Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych w Ropczycach (woj. małopolskie). Przedsiębiorca przyznał sobie prawo wypowiedzenia umowy w przypadku jej niewykonania lub nienależytego wykonania przez odbiorcę. Takiej możliwości nie przewidują jednak przepisy – zgodnie z prawem umowa może być rozwiązana jedynie w czterech przypadkach: niezgodnego z prawem wykonania przyłącza, braku zapłaty za dwa pełne okresy obrachunkowe następujące po dniu otrzymania upomnienia, nielegalnego poboru wody, a także w sytuacji kiedy jakość wprowadzonych ścieków nie spełnia wymogów prawnych lub stwierdzono uszkodzenie lub pominięcie urządzenia pomiarowego.
Zarówno Zakładu Gospodarki Komunalnej w Wieliczce, jak i Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych w Ropczycach w trakcie postępowań zobowiązały się do zmiany niedozwolonych działań. Dlatego Prezes Urzędu nakazała wykonanie tych zobowiązań i nie nałożyła kar finansowych.
Decyzje dotyczące zakładów komunalnych w Pionkach, Wieliczce oraz Ropczycach są ostateczne, natomiast gmina Dopiewo odwołała się do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
