W pojęciu organizacji pozarządowych, w rozumieniu ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, mieszczą się między innymi także związki zawodowe, organizacje pracodawców oraz samorządy zawodowe. Dzięki przepisom Kodeksu postępowania cywilnego organizacje pozarządowe mają możliwość udziału w postępowaniu cywilnym. Mogą one wspomagać takie postępowanie na trzy różne sposoby. Mają one prawo wytaczać powództwa w imieniu obywateli, przystępować do już toczących się postępowań (w każdym jego stadium) oraz mogą przedstawiać sądowi istotny dla sprawy pogląd wyrażony w uchwale lub w oświadczeniu ich organów. Organizacja by skorzystać z prawa wytoczenia powództwa lub wstąpienia do postępowania musi spełnić określone w przepisach warunki. Przede wszystkim jej zadanie statutowe nie może polegać na prowadzeniu działalności gospodarczej a jej ewentualne wystąpienie przed sądem powinno być podyktowane potrzebą ochrony praw obywateli. Osoby te czy grupy osób nie muszą być członkami owej organizacji. Kolejnym wymogiem, który musi zostać spełniony przez organizację pozarządową jest uprzednie uzyskanie zgody osoby fizycznej, na rzecz której organizacja ta ma zamiar działać przed sądem. Zgoda koniecznie musi zostać wyrażona przez tą osobę na piśmie i zostać dołączona do pozwu lub pisma obejmującego przystąpienie do postępowania. Nie ma więc możliwości aby organizacja przyłączyła się do postępowania wbrew woli strony lub bez jej wiedzy. W Kodeksie postępowania cywilnego znajdujemy również zamknięty katalog spraw, do których organizacje pozarządowe mogą wstępować podczas toczącego się postępowania, lub wytaczać powództwa na rzecz osób fizycznych. Są to sprawy o: alimenty, ochronę środowiska, ochronę konsumentów, ochronę praw własności przemysłowej, ochronę równości oraz niedyskryminacji przez bezpodstawne bezpośrednie lub pośrednie zróżnicowanie praw i obowiązków obywateli, z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych oraz sprawy o uznanie postanowień wzorca umownego za niedozwolony. Nie wystarczy jednak tylko zgodność sprawy z wymienionym wyżej wykazem. Dodatkowo jej charakter musi odpowiadać zakresowi zadań statutowych organizacji, która ma zamiar wziąć udział w postępowaniu. Kryteria odpowiedniego charakteru sprawy nie muszą być spełnione w przypadku trzeciej możliwości udziału NGO w postępowaniu cywilnym. Mowa o prawie przedstawienia sądowi istotnego dla sprawy poglądu wyrażonego w uchwale lub w oświadczeniu.
Przedstawiając w toku postępowania tego rodzaju pogląd organizacja wspomaga i to znacznie pracę sądu gdyż często posiada wiele informacji, które posiadają ze względu na charakter swojej działalności, a które często ułatwiają wydanie oceny. Przedstawienie takiego poglądu podlega swobodnej ocenie sądu, który nie jest związany treścią uchwały lub oświadczenia. Poza omówionymi wyżej sytuacjami, za zgodą przedsiębiorcy organizacja może na jego rzecz wytoczyć powództwo lub przystąpić do niego w toczącym się postępowaniu w sporze z innym przedsiębiorcą o roszczenia wynikające z prowadzonej działalności gospodarczej. Aby doszło do takiej sytuacji warunkiem jest członkostwo przedsiębiorcy w tejże organizacji. Organizacje pozarządowe wytaczające powództwa na rzecz osób fizycznych korzystają w odpowiednim zakresie z uprawnień prokuratora. Może ona między innymi składać oświadczenia i zgłaszać wnioski, które uzna za celowe, oraz przytaczać fakty i dowody na ich potwierdzenie. Od chwili wszczęcia postępowania albo wstąpienia organizacji do postępowania, sąd powinien doręczać jej pisma procesowe i zawiadomienia o terminach i posiedzeniach. Organizacja ma prawo również zaskarżyć każde orzeczenie sądowe, od którego służy środek odwoławczy. Udział organizacji w postępowaniu cywilnym przynosi wiele korzyści. Niestety wciąż niewiele organizacji korzysta z tych uprawnień. Prym wiedzie w tej kwestii Helsińska Fundacja Praw Człowieka.
