Podpis elektroniczny jest pojęciem zdefiniowanym w ustawie z dnia 18 września 2001 roku o podpisie elektronicznym. Jak wynika z treści art. 3 pkt.1 ustawy podpis elektroniczny stanowią dane w postaci elektronicznej, które wraz z innymi danymi, do których zostały dołączone, służą do identyfikacji osoby składającej podpis elektroniczny.
Do zastosowań praktycznych podpisu elektronicznego należy zaliczyć:
• przesyłanie dokumentów do jednostek administracji publicznej
• podpisywanie umów zapisanych w formie elektronicznej
• składanie zleceń w niektórych aukcjach internetowych
• podpisywanie faktur elektronicznych
• uwierzytelnianie transakcji w Banku
• uwierzytelnianie sprawozdań do systemu GIIF i GIODO itp.
Istnieją jednak elementy niezbędne do podpisania dokumentu podpisem elektronicznym.
Mianowicie, są to:
• certyfikat zawierający informacje o właścicielu Certyfikatu
• klucz publiczny, który służy do weryfikacji podpisu
• klucz prywatny, który w przypadku certyfikatu kwalifikowanego znajduje się na karcie kryptograficznej
• urządzenie do odczytu kart
• aplikacja podpisująca.
Po spełnieniu dodatkowych przesłanek, dokument opatrzony takim podpisem może być równoważny pod względem skutków prawnych dokumentowi opatrzonemu podpisem własnoręcznym. Następuje to w wypadku, jeżeli podpis elektroniczny spełnia warunki umożliwiające uznanie go za podpis elektroniczny bezpieczny.
Zgodnie z ustawą podpis elektroniczny bezpieczny to taki podpis, który:
• jest przyporządkowany wyłącznie do osoby składającej ten podpis,
• jest sporządzany za pomocą podlegających wyłącznej kontroli osoby składającej podpis elektroniczny bezpiecznych urządzeń służących do składania podpisu elektronicznego i danych służących do składania podpisu elektronicznego,
• jest powiązany z danymi, do których został dołączony, w taki sposób, że jakakolwiek późniejsza zmiana tych danych jest rozpoznawalna.
W myśl art. 78 § 2 Kodeksu cywilnego, oświadczenie woli podpisane podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu wywołuje takie same skutki prawne jak oświadczenie woli opatrzone podpisem własnoręcznym.
Zgodnie z prawem polskim tylko podpis kwalifikowany ma automatycznie takie samo znaczenie jak podpis odręczny. Inne rodzaje podpisu mogą być wiążące prawnie jedynie na podstawie umów cywilnych pomiędzy kontrahentami je stosującymi. Podobne prawodawstwo obowiązuje w większości krajów Unii Europejskiej, chociaż występuje między nimi wiele drobnych różnic, na przykład jeśli chodzi o obowiązek korzystania z bezpiecznego urządzenia.
Bezpieczny podpis elektroniczny nie zastępuje jednak całkowicie podpisu własnoręcznego.
W szczególności nie może go zastąpić, gdy ustawa wymaga podpisu własnoręcznego, jak np. przy testamencie własnoręcznym (art. 949 § 1 k.c.) lub podpisie notarialnie uwierzytelnionym.Bezpieczny podpis elektroniczny weryfikowany za pomocą kwalifikowanego certyfikatu spełnia w obrocie prawnym i gospodarczym m.in. następujące funkcje:
• identyfikacyjną,
• dowodową,
• kontraktową.
W prawie wspólnotowym skutki prawne podpisu elektronicznego są przedmiotem regulacji Dyrektywy o Wspólnotowej Infrastrukturze Podpisów Elektronicznych (Dyrektywa 1999/93/EC). Prawo unijne (dyrektywa 1999/93/EC) wyróżnia następujące rodzaje podpisu elektronicznego:
• Podpis elektroniczny –deklaracja tożsamości autora, złożona w formie elektronicznej pod dokumentem. Dane w postaci elektronicznej, które służą do identyfikacji osoby go składającej .
• Zaawansowany (bezpieczny) podpis elektroniczny – podpis, który za pomocą odpowiednich środków technicznych (kryptograficznych) jest jednoznacznie i w sposób trudny do sfałszowania związany z dokumentem oraz autorem. Kategoria ta odnosi się do większości systemów tradycyjnie nazywanych podpisem elektronicznym i wykorzystujących różne algorytmy kryptograficzne dla zapewnienia bezpieczeństwa.
• Kwalifikowany podpis elektroniczny – taki podpis zaawansowany, który został złożony przy pomocy certyfikatu kwalifikowanego oraz przy użyciu bezpiecznego urządzenia do składania podpisu (SSCD).
Od strony technicznej podpis elektroniczny jest realizowany za pomocą mechanizmów podpisu cyfrowego. Certyfikat kwalifikowany to taki, który został wystawiony jego właścicielowi z zastosowaniem odpowiednich procedur weryfikacji tożsamości i klucz prywatny (służący do składania podpisów) jest przechowywany w sposób bezpieczny (np. na karcie elektronicznej). Certyfikat kwalifikowany może być wydawany jedynie osobom fizycznym. Potwierdza on przynależność klucza publicznego do danej osoby.
